А. Туркманов. “Бухгалтерия ҳисoби” фани бўйича ўқув-услубий мажмуа. – Тошкент: Иқтисодиёт, 2018 йил, 249 бет. Ғоя муаллифи: иқтисод фанлари доктори, профессор Б. Ю. Ходиев

9-Мавзу. Капитал, фондлар ва молиявий натижалар ҳисоби
 
9.1.Хусусий капиталнинг шаклланиши ва уларнинг ҳисобини ташкил қилиш. 
 
9.2.Қўшилган капитални ҳисобга олиш.
9.3.Захира капиталини ҳисобга олиш.
9.4.Мақсадли тушумлар, субсидия ва грантлар ҳисобини юритиш.
9.5.Молиявий натижаларнинг шаклланиши ва уларни ҳисобга олиш.
9.6.Маҳсулот (иш, хизмат)ларни сотишдан олинган ялпи фойда (зарар)ларни ҳисобга 
олиш. 
9.7.Асосий фаолиятдан олинган бошқа даромадларни ҳисобга олиш.
9.8.Молиявий фаолиятдан олинадиган фойда (зарар)ни ҳисобга олиш.
9.9.Фавқулодда фойда ва зарарларни ҳисобга олиш.
9.10.Фойданинг ишлатилиши, якуний молиявий натижа ва тақсимланмаган фойдани 
(қопланмаган зарар) ҳисобга олиш. 
 
Таянч иборалар:
капитал, хусусий капитал, устав, қўшилган, резерв, мақсадли 
тушумлар, келгуси харажатлар ва тўловлар резерви, молиявий натижа, даромад, давр 
харажатлари, фойда ва зарарлар, солиққа тортиш, соф фойда, фойдани тақсимлаш,
 
фавқулодда фойда 
 
 
9.1. Хусусий капитал ва унинг таркиби. 
 
Ҳар бир хўжалик субъекти ўзининг молиявий ресурсларини ташкил қилиши ва ундан 
фойдаланиши мумкин. Бу маблағларнинг манбаи эса фойда, амортизация ажратмаси, қимматли 
қоғозларни сотишдан тушган маблағлар, акция эгаларининг бадаллари ва таъсисчиларнинг 
улушлари, кредитлар, ажратилган грантлар, мақсадли молиялаштириш маблағлари ва шунга 
ўхшаш йўналишдаги маблағлардир. 
Субъектнинг хусусий капитали қонунга мувофиқ ёки таъсис ҳужжатлари асосида 
яратилган жамғармалар ва захиралар қўшилган ҳолда, уларнинг ҳаракати ва ҳолати ўрганилади 
ва назорат қилинади.
 
Хусусий капитал устав фондидан (устав капиталидан), қўшилган, захира капиталидан ва 
тақсимланмаган фойдадан таркиб топади.
20
Хусусий капитал хўжалик субъектининг активи ва мажбуриятлари ўртасидаги фарқни 
ўзида мужассамлаштиради. Хусусий капитал, ишлаб чиқариш ва мулк эгасига тўлаш, қўшимча 
инвестиция ва бошқа фаолиятларнинг натижаларига боғлиқ ҳолда кўпайиши ёки камайиши 
мумкин. Хусусий капитал уч қисмдан ташкил топади: