А. Туркманов. “Бухгалтерия ҳисoби” фани бўйича ўқув-услубий мажмуа. – Тошкент: Иқтисодиёт, 2018 йил, 249 бет. Ғоя муаллифи: иқтисод фанлари доктори, профессор Б. Ю. Ходиев

ТМЗ лар ҳисобининг асосий вазифалари. 
Хўжалик юритишнинг янги тизими 
шароитида моддий бойликлардан фойдаланиш устидан назоратни кучайтириш, хўжасизликка 
қарши курашиш, маҳсулот таннархида моддий харажатларнинг улушини камайтириб бориш 
масалаларига алоҳида эътибор берилади. Материаллар ҳисобининг вазифаларига қуйидагилар 
киради: 
- материаллар ҳаракати билан боғлик бўлган ўзгаришларини ўз вақтида тегишли 
ҳужжатларда расмийлаштириш; 
- моддий-техника таъминоти режасининг бажарилиши устидан назорат олиб борилади; 
- материалларнинг ишлаб чиқаришга тўғри берилиши ва уларни сарфлаш меъёрига риоя 
қилиш устидан назорат олиб бориш; 
- маҳсулот таннархини ҳисоблашда сарфланган ТМЗларни калькуляция объектларида 
тўғри тақсимлаш; 
- ички ресурсларни ишга солиш мақсадида ортиқча ва фойдаланилмаётган ТМЗларни 
аниқлаш ва сотиш. 
5.2.ТМЗларни туркумларга ажратиш, баҳолаш. 
 
ТМЗ ларнинг туркумланиши.
Корхонада ишлаб чиқариш заҳираларини ҳисобга олишни 
енгиллаштириш ва унинг самарадорлигини ошириш мақсадида уларни туркумлаш мақсадга 
мувофиқ ҳисобланади. 

---

108 
Ишлаб чиқариш заҳиралари улардан фойдаланишнинг иқтисодий мазмунига кўра 
қуйидаги гуруҳларга бўлинади: 

хом-ашё
- маҳсулотнинг моддий асосини ташкил этадиган меҳнат ашёларидир. 
Масалан, пахта, руда ва бошқалар; 

материаллар
- хом-ашёга таъсир этиш учун қўлланиладиган ва маҳсулотга маълум 
истеъмол хусусиятини беришда фойдаланиладиган воситалардир. Улар ишлаб чиқарилаётган 
маҳсулотнинг асосини ташкил этади, яъни газлама, чарм, металл ва ҳоказолар; 

сотиб олинадиган ярим тайёр маҳсулотлар ва бутловчи қисмлар
- маълум 
даражада ишлов босқичидан ўтган, лекин ҳали пировард маҳсулот даражасига етказилмаган 
маҳсулотлар