А. Туркманов. “Бухгалтерия ҳисoби” фани бўйича ўқув-услубий мажмуа. – Тошкент: Иқтисодиёт, 2018 йил, 249 бет. Ғоя муаллифи: иқтисод фанлари доктори, профессор Б. Ю. Ходиев

 
Назорат учун саволлар 
 
1. Бухгалтерия ҳисоби регистрлари ва уларнинг аҳамияти нималардан иборат? 
2. Бухгалтерия ҳисоби регистрларининг қандай турлари мавжуд? 
3. Бухгалтерия ҳисобининг регистрлари турларини юритиш тартиби қандай? 
4. Бухгалтерия ҳисоби регистрларидаги хато қандай усуллар ёрдамида тузатилади ? 
5. Бухгалтерия ҳисобининг қандай шакллари мавжуд? 
6. Бухгалтерия ҳисобини «Мемориаль-ордер» шаклининг афзаллиги ва камчилиги нималардан 
иборат? 
7. Бухгалтерия ҳисобини «Бош китоб», шаклининг афзаллиги ва камчиликлари нималардан 
иборат? 
8. Бухгалтерия ҳисобини «Журнал-ордер» шаклининг афзаллиги ва камчиликлари нималардан 
иборат? 
9. Бухгалтерия ҳисобини «Электрон-автоматлаштирилган» шаклининг афзаллиги ва камчиликлари 
нималардан иборат? 
 

---

66 
 
2-Мавзу. Пул маблағлари ва ҳисоб-китоблар ҳисоби 
 
2.1.Пул маблағлари ва ҳисоб–китобларнинг мазмуни ҳамда уларни ҳисобга олишнинг 
вазифалари.
2.2.Касса операцияларини ҳисобга олиш.
2.3.Ҳисоб – китоб счети бўйича операцияларни ҳисобга олиш.
2.4.Валюта счети бўйича амалга оширилган операцияларни ҳисобга олиш.
2.5.Ҳисобдор шахслар билан бўладиган ҳисоб-китоблар ҳисоби.
2.6.Бошқа ҳисоб-китоб операцияларини ҳисобга олиш.
2.7.Турли дебиторлик ва кредиторлик қарзларни ҳисобга олиш.
2.8.Банк кредитлари 
 
Таянч иборалар: 
миллий валюта, нақд пул, касса муомалалари, банкдаги махсус счётлар, 
валюта счёти, аккредитив, чек дафтарлари, пул эквиваленти, йўлдаги пул маблағлари
 
 
2.1. Пул маблағлари ва ҳисоб–китобларнинг мазмуни ҳамда уларни ҳисобга олишнинг 
вазифалари. 
 
 
Монитар (пул-кредит) сиёсати деганда, одатда, тўла бандлик шароитида жами 
маҳсулотни ишлаб чиқаришга инфляциянинг таъсирини камайтириш ёки бартараф этиш 
мақсадида муомаладаги пул миқдорини ўзгартириш тушунилади. Унинг ёрдамида ҳар қандай 
давлатда иқтисодий барқарорликни таъминлаш мумкин бўлади. Бошқача айтганда, пул-кредит 
сиёсати ҳукуматнинг пул муомаласи ва кредит соҳасида олиб борадиган бош йўли ва мамлакат 
иқтисодиёти барқарорлигини ва унинг самарали фаолиятини таъминлашга, пул тизимини лозим 
даражада мустаҳкам сақлаб туришга қаратилган чора-тадбирлар йиғиндисидир. 
Пул-кредит сиёсати давлат иқтисодий сиёсатининг таркибий қисми бўлиб, уни амалга 
ошириш ҳуқуқи фақатгина Марказий банкка берилган ҳамда бу сиёсат Марказий банкнинг энг 
асосий вазифаси бўлиб ҳисобланади. Марказий банк келгуси йил учун Ўзбекистон 
Республикаси пул-кредит сиёсатининг асосий йўналишларини ишлаб чиқади ва ҳар йили 
кейинги молия йили бошланишидан камида ўттиз кун олдин Олий Мажлис Сенатига бу ҳақда 
ахборот беради. Пул-кредит сиёсатининг асосий йўналишлари иқтисодий конъюнктуранинг 
таҳлили ва истиқбол кўрсаткичларини, муомалада бўлган пул массасининг иқтисодий жиҳатдан 
асосланган чегараларини, Марказий банк ички активларининг ўзгариши, валюта ҳамда фоиз 
сиёсатининг асосий йўналишларини, пул-кредит соҳасини тартибга солишга доир 
ҳаракатларнинг аниқ мақсадли асосий кўрсаткичларини ўз ичига олади. 
Пул-кредит сиёсати бевосита ва билвосита восита(инструмент)лар орқали амалга 
оширилади. Бевосита воситалар – молиявий институтлардаги молиявий активлар нархлари 
(фоиз ставкалари)ни ёки улар ҳажмини тўғридан-тўғри бошқариш орқали олиб борилади. 
Марказий банк томонидан тижорат банкларидаги мавжуд депозит кўринишидаги пулларни 
ҳамда улар томонидан бериладиган кредитлар нархлари ва ҳажми назорат қилинади. Билвосита 
воситалар эса Марказий банк томонидан молиявий институтлар ресурсларига бозор 
механизмлари (мажбурий захира талаблари, очиқ бозордаги операциялар, тижорат банкларини 
қайта молиялаш ва Марказий банкнинг ҳисоб ставкаси, тижорат банкларидан депозитларни 
қабул қилиш ва бошқалар) орқали иқтисодиётдаги пул массасига таъсир кўрсатди.