А. Туркманов. “Бухгалтерия ҳисoби” фани бўйича ўқув-услубий мажмуа. – Тошкент: Иқтисодиёт, 2018 йил, 249 бет. Ғоя муаллифи: иқтисод фанлари доктори, профессор Б. Ю. Ходиев


Xўжaлик ҳисoбининг турлaри: тeзкoр (oпeрaтив), стaтистик вa буxгaлтeрия ҳисoби



Download 9,94 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/206
Sana04.06.2022
Hajmi9,94 Mb.
#636240
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   206
Bog'liq
УУМ Маъруза машғулоти- Бухгалтерия ҳисоби (барча-2017-18)

Xўжaлик ҳисoбининг турлaри: тeзкoр (oпeрaтив), стaтистик вa буxгaлтeрия ҳисoби 
 
Жамиятнининг ривожланиб бориши билан ҳисоб тизими ҳам такомиллашиб, фан 
сифатида юзага кела бошлаган. Ҳозирги кунга келиб, ҳисобнинг уч туридан 
жойдаланилади: 
1. Оператив (Тезкор) ҳисоб. 


36 
2. Статистик ҳисоб. 
3. Бухгалтерия ҳисоби. 
 
Юқорида кетирилган чизмадан кўриниб турибдики, санаб ўтилган ҳисоб 
турларининг бирлиги Ўзбекистон Республикасининг ҳисоб тизимини ташкил қилади. 
Лекин улар вазифалари, ташкил қилишнинг усул-услубиёти каби белгилари билан бир-
биридан фарқ ҳам қилади.
 
Хўжалик ходисалари хақидаги маълумотлар статистик ҳисоб томонидан оператив 
ва бухгалтерия ҳисоби корхона, ташкилот ва муассасаларда мустақил равишда ташкил 
қилинадиган дастлабки ҳисобдан олинади. Баъзи маълумотлар статистик кузатувнинг 
алоҳида шакллари - қайта рўйхатга олиш ва текширишлар ёрдамида олинади. Узлуксиз 
кузатиб бўлмайдиган оммавий ҳодисаларни тавсифлаш учун дастлаб кузатиш усулидан 
кенг фойдаланилади. 
Статистик ҳисобнинг кўрсаткичларини ҳисоблаб чиқиш учун ҳам барча мавжуд 
ўлчовлар - натура, меҳнат ва пул ўлчовларидан, ўрганилаётган ҳодисанинг мазмуни ва 
қўйилган вазифаларига қараб фойдаланилади. 
 


37 
Оператив ҳисоб турли-туман хўжалик ходисаларни ўз ичига олиб, асосан ишлаб 
чиқариш - техника хусусиятидаги кўрсаткичлар билан таъминлайди. У маҳсулот ишлаб 
чиқариш бўйича топшириқларнинг бажарилаётгашшги, харажатлар нормативларидан 
кундалик четга чиқишлар, иш кучидан фойдаланиш ва асбоб-ускуналарнинг 
юкланганлик даражаси, шартномаларга риоя қилиниши - мол етказиб берувчилар ва 
харидорлар билан тузилган контрактларнинг бажаршшши ҳақидаги маълумотлар билан 
таъминлайди. Оператив ҳисобда ўлчовларнинг ҳамма турлари - моддий, меҳнат ва 
қиймат ўлчовларидан фойдаланилади. Оператив ҳисоб корхонанинг ҳар хил 
бўлинмалари - бўлимлари, цехлари, омборлари ва ҳоказолар томонидан юритилади. 
Бухгалтерия ҳисоби — ички бошқариш ва ташқи истеъмолчиларнинг мақсадлари 
учун жорий ва якуний ахборотни олиш билан корхоналар, ташкилотлар ҳамда 
муассасаларнинг хўжалик фаолияти устидан узлуксиз ва ўзаро боғлиқ бўлган кузатиш 
ва назорат қилиш тизимидан иборат. 
Бухгалтерия ҳисоби ёрдамида хўжаликда мавжуд бўлган ҳар хил турдаги моддий 
қийматликлар ва пул маблағларининг миқдори, бошқа корхона ҳамда ташкилотлар 
билан ҳисоб-китобларнинг ҳолати, ундаги бошқа ресурсларнинг умумий ҳажми ҳақида 
маълумотлар олинади; тайёрланган материаллар, ишлаб чиқарилган ва сотилган 
маҳсулот ҳажми ҳамда таннархи аниқланади; хўжалик фаолиятининг молиявий 


38 
натижалари — фойда ёки зарар ҳисоблаб чиқилади; корхонанинг рентабеллиги ҳамда 
корхона ва унинг таркибий қисмларининг бошқа қатор кўрсаткичлари ҳисоблаб 
аниқланади. 

Download 9,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   206




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish