A team of politicians

10.Аҳамонийлар давлатининг ташқи сиёсати.
DoroI diplomatiyasi. Doro I o’zidan oldin o'tgan shoxlar — Kayxisrov va Qumbiz siyosatINI davom ettirib, u Eronni boshqa hamma mamlakatlar ustidan
qurol kuchi bilan xukmronlik qila oladigan eng qudratli davlatga aylantirishni o’z oldiga maksad qilib qo’ygan. Kayxisrov xind ikush atg’ofida va Kobo’l vodiysida yasha­gan xind qabilalarINI, jumladan, kandaxor qabilasINI buy­sundirgan edi) Eron davlati sostaviga kirgan qabilalar va o’lkalar orasida shu qabilalar bo’lgani Doro ham o’zining katta Bexistun yozuvida eslatib utadi. Doro Sulaymon tog’larINIng etaklaridan to xind darssiga kadar cho’zilgan joydagi tekislikni aloxida satroplikka aylantirgan bo’lsa kerak. Doro xatto greq tarixchilariga ham yaxshi ayon bo’lgan xind oltINIni izlab Xipdistonning juda ichkarisiga kirib borish niyatida X,ind daryosINIng okimINI va bu daryoning ku yiladigan joyidan to Kizil dengizgacha cho’zilgan dengiz yu lINI tekshirish uchun kariyalik Sqilak qumondonligi ostida flot yuborgan. Doro o’z davlatining sharqiy chegaralarida Eron ta’sirINI mustaxkamlash va xatto SHimoliy xind iston yerlariga kirib olishga xarakat qilganligi shundan ham ku rINIb turadi.
Dengiz kommunikaqiyalari pg’oblemasi Doroning tashki"' siyosatidan muxim o’rin tutgan. Doro turri dengiz yo’li or xali Misrni Mesopotamiya va Eron bilan ya xind an borlash uchun, fir’avn Nexoning Nil daryosidan to Kizil dengizgacha qanal xazish yo’zasidan boshlagan katta ishINI tamomlaydi. Suvaysh qanali buyida toshga uyilib yozilgan xatda Doro rurur bilan bunday deydi: «Men forsdan chiqqan Eronlik man... Misrni olgach, qanal kazittirishga kag’or berdim; bu qanal Pirava (ya’ni Nil— V. A.) daryosidan chikarilihb, Misrning ichidan oqib utib, Eron dan boshlanadigan dengiz­gacha boradi: so’ngra bu qanal men aytgandek qilib kazildi va Misrdan chiqqan kemalar bu qanal orkali mening ig’odam yicha Eron ga karab yuradigan bo’ldi baktriyaliklar va saklar bilanSak qabilalari jangchilari. Persepoldan topilgan bo’rtma rasm.chilar bilan ko’rashgan, urushgan, nixoyat, u O’rta Osiyodagi massaget qabilalari bilan qattik jaig paytida Yaksart (Sirdaryo) daryosINIng bir rayonida halok bo’lgan. Saklar ' urnashgan ba’zi bir o’lka­lar xar xolda Doro pod­sholik taxtiga utirmasdan avval uruishb— olingan i.bo’lsa kerak.SHog’o I zamo nidagi Eron davlati sootaviga kirgan o’lkalar xatida Xor az m. Bak triya, Sugdiyona va saklar iing birmuncha qabilalari eslatib utiladi. O’rta Osiyoning saklar urnash gan o’lkalarida Eron xo kimiyatINI o’zilkesil mus : tahkamlash uchunDDoro I eramizdan av. 517 yilda 'saklarga karshi katta yurish qilgan bo’lsa kerakh Bexistun yozuvINIng so’nggi gasvirlaydi: “SHox Doro
Eron ning shimolida joylashgan mamlakatlar Doroni ay niqsa kiziktirgan. Kayxisrov ham shimolisharqdagi kuchmanqismida Doro bupi qo’yidagicha ayturki: saklar qo’shINI bilan birga men saklar yurtiga bostirib bordim; ul. saklar yurti daryoning u tomoiida bo’lib, alarning o’zi chukki kalpoq kiyib yurur erdilar. Olqissa men daryoga kemalardan ko’prik qilib, ushal ko’prik orkali saklar yurti ichkarisiga kirib bor­dim va ularni yer bilan yakson qildim. Saklar qo’shINIning boshliklaridan birlarINI asir oldim, boshqa birlarINIng oyoqqullarINI bog’lab mening xo’zurimga keltirdilar; shu lar ichida ularning kattasi — Skunxa nomli odamni ham tutib, quloyogINI .bog’lab menin rimga keltirgan edi­lar. Men u3 xoxishim birlan saklar yurtiga yangi boshlik ta yin qildim. SHundan so’ng, mamlakat mening qulimga kirdi», Saklarga karshi qilingan bu xarbiy yurish vaqtida Doro Amudaryo bilan Sirdaryoning etak tomonlariga, shuningdek apasiak qabilasi urnashgan o’lkalargacha yyetib borgan, deb aytish mumkin. Garchi Doro sak qabilalari ustidan bir necha g’alabalarga erishgan va xatto ularning yo’lboshchilaridap birINI (Skunaxani) asir qilib olgan bo’lsa ham (uning ras mi keyinchalik Bexistun koyasidagi soxta podsholar rasmlari katog’iga kushib qo’yilgan), bari bir Doro O’rta Osiyodagi sak qabilalarINI batamom o’ziga buysundira olmagan. SHuning uchun ham Doro I janubiy K°ra dengiz bo’ylaridagi o’lkalarda yashagan yevropalik skiflarga qarshi juda katta xarbiy yurish qilgan (eramizdan av. taxm 512 y.)