A ta’limiy: O‘zbekiston Respublikasida boshlang‘ich harbiy tayyorgarlikning fanining tarixiy zaruriyati hamda uning bugungi kundagi ahamiyati to‘g‘risida ma’lumot berish va o’rgatish. B tarbiyaviy

Okoplar va kovaklar
O‘qchilar, pulemyotchilar va granatomyotchilar avval yotgan holda otish uchun, keyinchalik ochiq joygacha 60 sm chuqurlikda tizza holatida va 110 sm chuqurlikda turgan holatlarda otish uchun yakka-yakka okoplar tayyorlashadi. Granatomyotchilar uchun ham, o‘qchilar uchun ham xuddi shunday yakka okop kerak bo‘ladi. Ularning farqi shundaki, granatomyotning otish yo‘nalishidagi qarama-qarshi tomonlari tuproq uyumlari bilan to‘ldirilmaydi. Okopda granatomyot o‘qchisi, granatomyot uchun maydonga granatomyot va uning o‘q-dorilarini yashirish uchun kovaklar qilinadi. Dushmanning o‘qi va yondiruvchi vositalaridan himoyalanish maqsadida okoplarda bir, ikki kishi uchun tuproq uyumlaridan yasama do‘ngliklar quriladi. Seksiya uchun okop yakka holdagi okoplar birlashtirilgandan keyin tashkil etiladi. Bu quyidagicha tuziladi: okoplar hududi bo‘ylab, oldi va orqa tomonlar tuproq uyumlaridan yasama do‘ngliklar qilinadi, o‘qchilar uchun, asosiy va zaxiradagi pulemyot hamda granatomyotlar uchun joylar, orqa tomonda esa aloqa yo‘llari hamda o‘q-dorilar, oziq-ovqatlar uchun kovaklar tayyorlanadi. BMP (BÒR)lar uchun okoplar asosiy va zaxiradagi joylardan ko‘z uzmagan holda to‘g‘ri to‘rtburchak shaklida, mashinalar uchun maydoncha jihozlanadi, tuproq uyumlaridan qilingan yasama do‘nglikdan madad berish maqsadida yurib chiqish yo‘llari tayyorlanadi. Kovak seksiya oldinga tikka chiqish uchun jihozlanadi. Chuqurligi 1,5 m, kengligi 0,6 m, uzunligi 3 m.dan kam bo‘lmagan okopdan to‘g‘ridan to‘g‘ri chiqish joyi tayyorlanadi. Kovak xodalar, yog‘ochlar va shoxlar bilan berkitiladi.
Mina — portlatuvchi to‘siqlar. Dushman tanklari va piyodalarining harakat qilish yo‘llariga hamda eng oldingi joylarga tankka qarshi,
piyodalarga qarshi va aralash joylarga alohida guruh minalari o‘rnatiladi. Òankka qarshi minalar maydoni uch-to‘rt qatorda joylashtiriladi. Joylashtirilgan minalar oraliq qatori 10 m.dan 40 m.ni, har qaysi qatordagi minalar bir-biridan 4 m.dan 5,5 m.gacha oraliqni tashkil qiladi. Minalar maydonining umumiy uzunligi 20 m.dan 120 m.gachani tashkil etadi. Piyodalarga qarshi minalar maydoni siquv holatida, odatdagidek, ikki va to‘rt qatorga o‘rnatiladi. Minalar qatoridagi masofa 2 m.dan 4 m.gacha bo‘ladi, minalar qatoridagi minalar orasi 1 m.gacha bo‘ladi. Dushmanning harakatlanishi mina portlash to‘siqlari o‘rnatilgan joylar orqali amalga oshiriladi.