|
Darsni yakunlash va baholash:
Faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.
Uyga vazifa berish: Mavzuni o’qib takrorlab kelish.
O’TIBDO’__________________
Sinf:10 Fan: CHAQIRUVGA QADAR BOSHLANG’ICH TAYYORGARLIK
Sana:___________________
35-mavzu. Kalashnikov avtomatning asosiy qism va mexanizmlari hamda ularning vazifasi. Darsning maqsadi:
A)Ta’limiy: Kalashnikov avtomatning asosiy qism va mexanizmlari hamda ularning vazifasi. B)Tarbiyaviy: Fanni va maqsad va vazifalarini o’rgatish
D)Rivojlantiruvchi:Chaqiruvga qadar boshlang’ich tayyorgarlik fani haqida tushuncha berish
Dars turi: Nazariy. Dars tipi: Yangi bilim berish. Darsning jixozlari: YOCHT kitobi.
T/r
|
Darsning elemenlari
|
Davomiyligi
|
1.
|
Tashkiliy qism
|
12- min
|
2.
|
Yangi mavzu bayoni
|
20 min
|
3.
|
Yangi mavzuni mustahkamlash
|
5- min
|
4.
|
Darsni yakunlash va baholash
|
5- min
|
5.
|
Uyga vazifa berish
|
3- min
|
Jami:
|
45 min
|
Tashkiliy qism: Salomlashish, davomatni aniqlash, o’quvchilarni darsga tayyorligini tekshirish.
O’tilgan mavzuni mustaxkamlash:O’tilgan mavzu yuzasidan o’quvchilar bilimini tekshirish, kamchilik va yutuqlarini aytib o’tish, uyga vazifani so’rash. Dars mavzusi bayon qilish.
Yangi mavzu bayoni:
Avtomat tarkibiga quyidagi asosiy qism va mexanizmlar kiradi:
Stvol — o‘qning mo‘ljallangan tomonga uchishi uchun xizmat qiladi (91- rasm). Stvol ichkarisida to‘rt qirrali kanali bo‘lib, chapdan yuqoriga va o‘ngga yo‘nalgan. Qirralar o‘qning tez kuchlanib harakatlanishiga xizmat qiladi. Qirralar bilan bog‘langan yo‘lak bo‘lib, bu yo‘lakning o‘rtasi stvol kalibri deyiladi. Stvolning zirhlangan qismi qattiq piston shaklida bo‘lgan kanali o‘qlanish qismi deyiladi. O‘qlanish qismidan stvol kanalining qirrali qismiga o‘tishi o‘qning yo‘lagi deb ataladi. Stvolning bosh qismida rezba bo‘lib, unga kompensator ulanadi, gaz kamerasi, bog‘lovchi mufta, nishonga olish dastasi hamda o‘q solinadigan joyda otilgan o‘q gilzasini chiqarib tashlovchi qismini ilib olish uchun zirhli kesishgan joyida yo‘naltiruvi changakdan iborat. Gaz tuynugida ishqorlangan yo‘nalish gaz kamerasi orqali gaz kamerasiga o‘tadi. (92-rasm).
Stvol qutisi — avtomat qism va mexanizmlarini biriktirish, zatvor ramasining zatvor bilan birgalikdagi harakatini yo‘naltirish, stvol kanalini zatvor bilan yopish va zatvorni yopish uchun xizmat qiladi. Stvol qutisi o‘zining qopqog‘i bilan yopiladi (93-rasm).
Stvol qutisi qopqog‘i — stvol qutisida joylashgan avtomatning qism va mexanizmlarini ifloslanishdan saqlaydi (94-rasm).
Mo‘ljalga olish moslamasi — avtomat (pulemyot)ning o‘t ochish cho‘g‘ini turli masofalardagi nishonlarga to‘g‘rilash uchun xizmat qiladi (95-rasm).
Mo‘ljalga olish moslamasining asosi quyidagilarga ega: moslama plankasiga belgilangan balandlikni berish uchun xizmat qiladigan yo‘laklar, nishon plankasini biriktirish uchun halqalar, shtift va gaz trubkasi uchun darchalar; ichida — yassi prujina uchun uya va zatvor ramasi uchun bo‘shliq; ortki devorida — stvol qutisining qopqog‘i uchun yarimdoira kesma. Yassi prujina moslama asosi ichida joylashgan bo‘lib, moslama plankasini o‘rnatilgan holatida tutib turadi. Moslama plankasining o‘yiq joyi bo‘lib, undagi kesma nishonga mo‘ljallanish uchun, plankadagi ko‘ndalang kesmalar esa yuruvchi halqani o‘rnatilgan holatda prujinali tortqi yordamida tutib turish uchun xizmat qiladi. Pulemyotdagi nishoncha o‘yiq joyga ega bo‘lib, u nishonga to‘g‘ri olish uchun mo‘ljallangan. Bundan tashqari, u buragich bilan birgalikdagi vintga, prujinaga, shayba va shtiftga ega. Yuruvchi halqa moslama plankasiga kiydirilgan bo‘lib, tortqi yordamida tutib turiladi. Tunda otish uchun (mo‘ljal plankasi qadog‘iga va mushkasiga) yoritish jihozlari o‘rnatiladi va tungi mo’jallashlar ham qo’llaniladi. Mushka sirg‘aluvchisi tengma-teng mushka asoslariga qotirilgan sirg‘aluvchiga va mushka asoslariga xavf berilish holatlari ham aniqlanadi.
Qo‘ndoq pistolet dastagi — avtomatdan qulay tarzda otishni ta’minlaydi. Zatvor ramasi, gaz porsheni bilan birgalikda zatvor va zarbdor-tepki mexanizmini harakatga keltirish uchun xizmat qiladi (96-rasm).
Zatvor patronni patrondonga yuborish, stvol kanalini yopish, kapsulni ezish va patrondan gilza (patron)ni sug‘urib olish uchun xizmat qiladi (97-rasm).
Qaytaruvchi mexanizm — zatvor ramasini zatvor bilan birga oldingi holatga qaytarishni ta’minlaydi (98-rasm).
Gaz trubkasi gaz porsheni harakatini yo‘naltirish uchun xizmat qiladi. Stvol usti qoplamasi avtomatchi (pulemyotchi)ni o‘t ochish chog‘ida stvol qiziganda, qo‘llarini kuyishdan asrashga mo‘ljallangan (99-rasm).
Zarbdor-tepki mexanizmi tepkini jangovar holatdan xalos etish, zarbdorga zarba berish, avtomatik va yakka tarzda o‘t ochilishini ta’minlash, o‘t ochishni to‘xtatish, zatvor yopilmagan hollarda o‘t ochishning oldini olish va Avtomat (pulemyot)ni saqlagichga qo‘yish uchun xizmat qiladi (100-rasm).
Jangovar prujinali tepki — zarbdorga zarba berishga mo‘ljallangan. Òepkida jangovar vzvod, to‘xtovsiz avtoboshlovchi vzvod o‘qini aylanuvchi qismi bo‘yini va o‘q (osi)lar uchun teshiklar mavjud. Jangovar prujina tepkini aylanuvchi qismi bo‘yicha kirgizilib va o‘z ilmoqlari bilan tepkini hamda oxirida boshlovchi tepkini to‘g‘ri burchakli tumshug‘i harakatlanishiga olib keladi.
Òepki harakatini so‘ndirgich — oldindagi jangda avtomatik tarzda o‘qlarning g‘ujligini amalga oshirishda tepkini susaytirish uchun xizmat qiladi.
Avtotepki — tepkining jangovar vaziyatda ishlashini va tepkini bosish uchun xizmat qiladi.
Yakka o‘t ochish sheptalosi — o‘t ochishdan keyin, yakka o‘t ochishni ta’minlashda tepki qo‘yib yuborilmagan bo‘lsa, tepkining eng oxirgi holatida ishlashni ta’minlaydi.
Avtotepki prujina — to‘xtovsiz avtomatik tarzda o‘t ochishda avtoboshlovchi vzvod tepkisining avtomatik ravishda ozod bo‘lishi uchun, shuningdek, stvol kanali va zatvor berkitilmaganda o‘t ochishning oldini oladi.
O‘tkaziluvchi — to‘xtovsiz avtomatik tarzda yoki bittadan o‘t ochishga qo‘riqlagich (predoxranitel)ga o‘tkazish uchun xizmat qiladi.
Stvol osti qoplamasi — avtomatning harakatlanishiga sharoit yaratib, qo‘lni kuyishdan saqlaydi (101-rasm).
O‘qdon (magazin) — o‘qlarning joylashishini va stvol qutisiga yetkazib berishni ta’minlaydi (102-rasm).
Nayza-pichoq — hujumga o‘tish oldidan avtomatga qadaladi, qo‘l jangida dushmanni safdan chiqarish uchun qo‘llaniladi. U bel kamariga qadab yuriladi. Ayrim hollarda u bilan simlar ham kesiladi (103-rasm).
Do'stlaringiz bilan baham: |
