А. Ш. Бекмуродов, Я. К. Карриева, И. У. Нематов, Д.Ҳ. Набиев, Н. Т. Каттаев

Қисқача хулосалар 
1.Иқтисодиётнинг 
инвестицияга 
бўлган 
талаби, 
инвестицияга 
йуналтириладиган маблағларнинг етишмаслиги инвестиция ресурсларидан 
самарали фойдаланишни тақазо этади. Чунки қўйилган капитал маблағидан 
самарали фойдаланиш натижасида кўпроқ фойда олиш мумкиндир.
2.Халқаро капитал ҳаракатнинг иқтисодий самарасини кўрсатиш учун, 
капитал қўйилмалардан олинадиган фойда турли мамлакатларда турлича деган 
тасаввурдан келиб чиқиш зарур. Капиталнинг халқаро ҳаракати (товарларнинг 
халқаро ҳаракати каби) ишлаб чиқариш омилларини самаралирок қайта 
тақсимлаш ва улардан фойдаланиш эвазига ялпи умумжаҳон ишлаб 
чиқаришини ўсишига олиб келади. Бунда, капитални экспорт қилувчи 
мамлакатдаги капитал эгаларининг даромади ўсади ва бошқа омиллар (айниқса 
меҳнат ва ер) эгалари даромади эса қисқаради. Капитални импорт қилувчи 
мамлакатдаги капитал эгаларининг даромадлари қисқаради ва ишлаб 
чиқаришнинг бошқа омиллари эгаларининг даромадлари эса ўсади.
3.Иқтисодий самара вақт функцияси ҳисобланиб, бошланишида у салбий 
кўринишда бўлади, чунки қўйилган капиталдан ҳали даромад олинмаган 
бўлади. Вакт утиши билан капитал кайтими булган сари даромад орта боради 
ва бу ижобий натижага эришилади, яъни қўйилган капиталдан олинган даромад 
вақт ўтган сари қўйилган капитал микдоридан орта боради.
4.Лойиҳани баҳолашда ушбу лойиҳани таклиф этувчи компаниянинг 
молиявий-иқтисодий таҳлили зарурий компонент бўлади. Компаниянинг 
лаёқати ва барқарорлигига ишонч ҳосил қилгандан кейингина лойиҳанинг 
ўзини таҳлил қилиш ва унинг молиялаш тўғрисида қарор қабул қилиш мумкин 
бўлади. 
 
Назорат учун саволлар 
 

---

129 
1.
Халқаро капитал ҳаракатнинг иқтисодий самараси тушунчасини ёритиб 
беринг. 
2.
Инвестициялардан келадиган фойда қандай аниқланади? 
3.
Капиталнинг бир мамлакатдан иккинчи мамлакатга оқиб ўтиши қандай 
омилларга боғлиқ?
4.
Капиталнинг халқаро ҳаракати ишлаб чиқариш омилларини 
самаралирок қайта тақсимлаш ва улардан фойдаланиш эвазига қандай 
натижаларга олиб келади? 
5.
Мамлакатларнинг халқаро капитал миграцияси (ХКМ) жараёнларида 
қатнашиши қайси кўрсаткичлар орқали намоён булади?
6.
Капитал импорти коэффициентини аиқлаш формуласини ёзинг ва 
тушунтириб беринг. 
7.
Капитал экспорти коэффициентини аиқлаш формуласини ёзинг ва 
тушунтириб беринг. 
8.
Мамлакат иқтисодиётига сарфланаётган капитал қўйилмаларнинг 
умумий ҳажмида хорижий капитални улушини акс эттирувчи кўрсаткичнинг 
моҳиятини ёритиб беринг. 
9.
Инвестицияларнинг иқтисодий самарадорлиги ва уни баҳолаш 
усулларини тушунтиринг. 
10.
Инвестицион лойиҳаларни баҳолаш муаммоларини санаб беринг.