A samatov, I. B. Rustamova

Biznes-reja tuzish tartibi va uni amalga oshirish yo‘llari

Biznes-reja, odatda, qat’iy hisob-kitoblarga asoslangan hujjat bo‘lib, mavjud bozorlar holatini yaxshi tahlil qilib va o‘z maqsadlarini aniq-ravshan ko‘z oldiga keltira biladigan fermer xo'jaliklari rahbarlari tomonidan mustaqil ravishda ishlab chiqiladi.

Bugungi kunga kelib fermer xo'jaliklari tomonidan juda ko‘p turdagi mahsulotlar ishlab chiqarilmoqda. Bunda asosiy e’tiborni fermer bozorga, ya’ni sotiiadigan mahsulotga qaratishi lozim. Xaridor nima uchun aynan sizning mahsulotingizni sotib olishi lozim, chunki boshqa fermer ham xuddi shunday mahsulot ishlab chiqaradi. Biznes-reja tuzishda xuddi shu jihatlarga alohida e’tibor berish lozim bo'ladi. Chunki fermer xo'jaligi faoliyati natijalarini faqatgina bozordagi u yoki bu turdagi mahsulotlarga bo‘lgan talab va taklif nisbati orqali hal qiladi.

Fermer xo'jaligida rejalashtirilayotgan ekinlar tarkibi xo'jalik imkoniyatlariga mos kelishi lozim. Agar mos kelmasa, qanday qilib muvofiqlashtirish mumkin? Raqobatbardosh korxonalar o'rtasida bozordagi egallagan o'rinlarini, mahsulot sotishni, raqobatchilar mahsulotlarini tahlil qilish, qisqa muddatli bashoratlar qilish, baho siyosatini asoslash va amalga oshirish kabi masalalar biznes-rejaning qismlarida o'z aksini topishi lozim. Fermer xo'jaligi biznes-rejasida qanday mahsulot ishlab chiqarish orqali daromad olishi, mahsulot turlari, xizmatlar ko'rsatish yoki ishlab chiqarishda ko'zda tutiladigan mahsulotlar to'g'risida batafsil axborot beriladi.

Y a’ni unda:

• 
  ishlab chiqaradigan mahsulotlaming iste’molchilari kimlar;
  
• 
  xo'jaiikning avvalgi yildagi moliyaviy ahvoU qanday holatda bo'lgan;
  
• 
  qaysi turdagi (chorva mahsulotlari yoki dehqonchilik) mahsulot yetishtiradi;
  
• 
  suv bilan qanday ta’minlangan, agar lalmi yerda dehqonchilik qilinsa, ishlab chiqarish natijalarining tabiiy omillarga bog'liqligi (yog'ingarchilik miqdoriga) kabi masalalar yoritilishi lozim.
  

Agar fermer xo'jaligi yangidan tuzilayotgan bo'lsa, boshlangan ish daromad keltirishini asoslab berishi kerak.



Qishloq xo'jaligida bisnes-rejaning ikki tomonlama ahamiyati bo'lib, bu ichki va tashqi zaruriyatlardan kelib chiqadi. Chunki u, birinchidan, tadbirkorlikning o'z ichki imkoniyatlarini baholay bilishga yordam beradi va shu bilan birga faqat tadbirkorlikgina emas, balki qishloq xo'jaligi korxonasidagi barcha ishlovchilardan to'la ishonch tug'dirishga, ikkinchidan, tashqi aloqalar o'matishga yordam beradi.