A samatov, I. B. Rustamova

Agrosanoat integratsiyasi ijtimoiy mehnat taqsimotining chu- qurlashuvi, ishlab chiqarish kuch- larini rivojlanishi natijasida sodir bo'ladi. Qishloq xo'jaligining tar- moqlararo mustahkam aloqasi ham shu asosda o'matiladi. Ana shun- dan, ishlab chiqarish — texnikaviy, agrokimyo xizmati, meliorativ ish- lar, veterinariya xizmati kabi tarmoq va korxonaiarning vazifalari kelib

chiqadi.



Qishloq xo’jaligini agrosanoat majmuasining boshqa tarmoqlari bilan mahsulotni sotish va qayta ishlash sohasidagi aloqalari yanada kuchayadi.

Ko‘p tarmoqli ishlab chiqarish tizimining samarali faoliyati resurslar ta’minotiga, ular ko‘lamining kengayishiga, mahsulot ishlab chiqarish hajmi bo'yicha tarmoqlarning moslashuviga, pirovard natijani maqsad qilib qo‘ygan agrosanoat majmuasi tarmoqlarining faoliyatiga bog'liq.

Agrosanoat majmuasi tarkibidagi korxonalarda ishlab chiqariladigan har bir oraliq mahsulotni ishlab chiqarish hajmi, shu mahsulotni iste’mol qiluvchi korxona va tashkilotlarning talabi bilan aniqlanadi, bu bilan butun bir majmuani rivojlantirishning zaruriy mutanosibligi va bir tekisligi ta’minlanadi.

Ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqaruvchi tarmoqlar, o'z mahsulotlarini qishloq xo'jaligiga va qayta ishlovchi korxonalarga yetkazib beradilar. Ularning e’tibori nafaqat majmuaning har bir bo'g'inining talabini qondirishga, balki ularning agrosanoat ishlab chiqarishining bosqichlari bo'yicha nisbatlarining optimalligini ta’min- lashga ham qaratilgandir. Aks holda, agrosanoat majmuasi rivojlanishida qishloq xo'jaligi mahsulotlarini tashish, saqlash va iste’molchiga yetkazib berish jarayonida katta yo'qotishlarga olib keluvchi nomuta- nosiblik kelib chiqar edi.

Qishloq xo'jaligi mahsulotini tayyorlashni, saqlashni va qayta ishlashni amalga oshiruvchi agrosanoat majmuasi uchinchi bo'g'ini tarmoqlari moddiy- texnika bazasini takomillashtirishni talab etadi. Ishlab chiqarish vositalarini yetkazuvchi tarmoqlar dehqonchilik va chorvachilik bilan tarmoqlararo aloqalarda optimal nisbatga rioya qilishlari zarur.

Agrosanoat majmuasi tarmoqlari o'rtasidagi iqtisodiy aloqalar mahsulot va xizmatlarga obyektiv o'matiladigan baholarning optimal darajasi yordamida amalga oshiriladi. Sanoat va qishloq xo'jaligi mahsulotlari baholari o'rtasidagi farq natijasida me’yoriy iqtisodiy aloqalar va ishlab chiqarish hajmining o'sishi, pirovard mahsulotni sotish qiyinlashadi.

Agrosanoat ishlab chiqarishida tarmoqlar va ular tarkibidagi korxonaiarning o'zaro aloqadorligi:

• 
  agrosanoat majmuasining barcha bo'g'inlari tarkibidagi korxonalar uchun ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqarish;
  
• 
  qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishi;
  
• 
  qishloq xo'jaligi xomashyosidan tayyorlanadigan iste’mol buyumlarini ishlab chiqarish;
  

— tezkor ishlab chiqarishning barcha bosqichlariga ishlab chiqarish- texnikaviy va texnologik xizmat ko'rsatish;

• 
  pirovard mahsulotni sotish bilan belgilanadi.
  

U yoki bu tarmoqni agrosanoat majmuasiga tegishliligini aniqlash ancha murakkab masala bo‘lib, sanoatning ayrim tarmoqlari qishloq xo'jaligi yo‘nalishida faoliyat ko'rsatadi. Ko'pchiligi esa qishloq xo'jaligi uchun qisman mahsulot ishlab chiqaradi.

Agrosanoat majmuasini yagona bir tizim shaklida xarakterlab shuni ta’kidlash lozimki, qishloq xo'jaligi sanoat, qurilish, transport, savdo va xalq xo'jaligining boshqa tarmoqlari bilan doimo mustahkam aloqada bo'lib kelgan.

Respublika fuqarolarining tayyor oziq-ovqat va nooziq-ovqat mahsulotlariga bo'lgan talabini to'liq qondirilishi barcha tarmoqlarga turli xildagi ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqaradigan sanoat tarmoqlari, qishloq xo'jaligi, unga xizmat ko'rsatuvchi, qishloq xo'jalik mahsulotlarini qayta ishlab, tayyor mahsulot darajasiga yetkazuvchi va ularni iste’molchilarga yetkazib beruvchi barcha tarmoqlarning texnikaviy, texnologik, iqtisodiy hamda ijtimoiy bog'lanishini obyektiv holda taqozo etadi. Shuning uchun ular maqsadga muvofiq ravishda joylashtirilib, ixtisoslashtirilib, xalq xo'jaligi miqyosida mehnat taqsi- motini amalga oshirilishini ta’minlashlari zarur. Tarmoqlar yagona maqsad yo'lida o'^Aro bog'lanishlari natijasida respublika agrosanoat majmuasi shakllanadi.

3. 
   Agrosanoat majmuasining mamlakatni oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlashdagi o‘rni
   

Mamlakat agrosanoat majmuasining asosiy maqsadi — aholini sifatli oziq- ovqat va xalq iste’moli tovarlari bilan talab darajasida ta’min- lashdir. Bu muammo ulkan siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy ahamiyatga ega bo'lib, uning talab darajasida hal etilishi aholining turmush darajasini yuksaltiradi, farovon yashashini ta’minlaydi.

Oziq-ovqat xavfsizligi mamlakatni mavjud salohiyatlar, resurslar bilan ta’minlash va aholini ichki va tashqi sharoitlarga bog'liq boi- magan holda, ilmiy jihatdan asoslangan tibbiy me’yorlar darajasida oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’minlashni kafolatlashdir.