А. С. К а р и м о в, М. М. М и р а й д а р о в, F. Р. Ш о ё к у б о в

Uc — 2Е0
к у чл ан и ш досил б у л а д и . БУ 
к у чл ан и ш т аъс ирида конд е нс а т ор тиристор I
/Тл
очик бу лга н 
в а к т ичида з а р яд ла н а ди .
UQ
к учла нншн инг йуналиши у з г а р иш и билан т ирис т ор 
V7х 
ё п и л а ди , тиристор 
VI2
диод 
VD2
оркали /б ток утиши дисо-
бига очилади. Асосий манба 
Е0
з а н ж и р и д а тиристор 
VT2
ва 
W u
ч у л га м орцали /2 ток утади.
W12, Wu
ва 
W2
ч у л г а м л а р и -
д а бу т ок
i t
токини хосил килган ЭЮК теск ари й у н а л и ш д а г и
ЭЮК ни досил килади. Инверторнинг чикишидаги 
U
к у ч -
ланишнинг йуналиши хам т е с к а р и г а у з г а р а д и . Те с к а ри к у т б -
л анишд а г и к у чл ан и ш т аъс ирида конд е нс а т ор бирламчи ч ул-
гамнинг 
Wu
ва 
W12
кисмлари оркали кайта з а р я д л а н и б , ин- 
в ер то рд а н ку чланишни оширади. Ток /б нолга тенг б у л г а н и ­
д а / . т о к и пайдо булиб, цикл д а в о м этади. Чикиш к у чл ан и -
шининг частотаси 
/
б о ш к а р у в ч и
к учла ни. ини нг частотаси 
билан а ни к ла на д и.
U6
сигнални досил килиш у ч у н ярим у т -
к а з (' ич ла р асосида йигилгян кичик к у в в а т л и а вт ог ене ра тор иш­
латиш мумкин.
15.4. М И К Р О Э Л Е К Т Р О Н И К А Э Л Е М Е Н Т Л А Р И
Дозирги фа н- те хник а т а р а к к иё т и с а н оа тд а Э ^ М , автомат-
л ашт н р ил га н систе ма ларни нг ишлатилиши билан б ог ли к . Э)^М 
ва б у н д а й с и с т е ма ла р ж у д а к у п м у р а к к а б электрон э леме нт-
ларни у з ичига ол ад и. Эл ем ен т ла р к у п ай г ан сари систе ма нинг
ишончлилиги, у н и н г элеме нтла рининг у ла ниш п у х т а ли г и к а м а я
боради. Б у н д а с ис те ма нинг у л ча м ла р и ха м ортиб боради. Ш у
м а са л ал ар ни хал килиш й у л и д а г и изланишлар асримизнинг 
6 0 - й ил л а р и д а элект роник а нинг яна бир содаси — м ик р о э л е к т р о -
никанинг в у ж у д г а к е л иш иг а сабаб бу л ди . Ми к р о эл ек т р о ни к а 
у т а кичрайтирилган эле к т рон блокла рци ва к у ри лм ал ар ни я р а -
т и ш ва ишлатиш билан ш у г у л л а н а д и .
М и кр оэ ле к тр он и к а ни н г асосий э л еме нт и интеграл м и к р о ­
с х е м а — ИМ С
{ i n t e g e r —
б ут у н , чамбарчас бог лик ) лир.
К онс т рукт ив т у г а л л а н г а н , м а ъ л у м функ цияни б а ж а р у в ч и ,
бир т е х но л о г и к ж а р а ё н д а досил килиниб, бир-бири 
билан 
э л е к т р ж и х а т д а н оогланган э л ем е н т л а р д а н г а шк и л топган к и ­
чик 
ку гилма и н т е г р а л м и к р о с х е м а
дейилади.
391
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ИМС ( интег ра л м и к р о с х е м а ) к ремний кристалл ё ки плас- 
т и н к а с и д а ^осил цилинган ва бир-бири билан с х е м а г а у л а н г а н
транзистор, диод, резистор ва б о ш к а л а р д а н иборатдир.
Б а ж а р и л и ш и г а к а р а б И М С лар я р им у т к а з г и чл и, г иб р ид
ва бирлаштирилган И М С л а р г а б у л и н а д и . Ярим у т к а з г и ч л и
И М С д а кремний пластинк асининг айрим ж ой ла р и т у р л и э л е ­
м ен т л ар (транзистор, резистор, к он д е н с а т ор ва б ошца ла р) в а з и ­
фасини б аж а р а д и. Ак т ив э л еме нт ла р — тр анз ис т о рла р бу л иб ,
у л ар ни н г т у р и г а к ар аб я р им у т к а з г и ч л и ИМ С лар биполяр ё к и 
М Д Я ( м е т а л л , д и э л е к т р и к , ярим у т к а з г и ч ) м и к р о с х е м а л а р г а
б у л и на д и . Биполяр м и к р о с х е м а д а транз истор, уч к а т ла мл и
д| од, и к ки к а т л а м л и с т р у к т у р а ( к о нд е н с а т о р) вазифасини т е с ­
ка ри у ла нг а н 
р —п
ут иш, резистор вазифасини д -т и п д а г и юпк а
по юса б а ж а р а д и . М Д Я м и к р о с х е м а л а р д а , асосан, и н д у к ц и я л а н -
I ап к а на лли бир к у т б л и транз исторла р ишлатилади.
Хар бир э л ем е нт н и н г э г а л л а г а н жой и м и к р о м е т р л а р билан 
у л ч а н а д и . Э л е м е н т л а р бир-бири билан кисман пластинк а ичи­
да, ки сма н сиртда ги м е та л л й у л а к ч а л а р оркали 
бог ла н а ди
(15 23- ра е м) .
Бир т е х н о л о г и к ж а р а ё н д а бир неча минг м и к р о с х е м а х;о- 
сил килина ди. М и к р о с х е м а у ч у н 0, 2 — 0. 3 мм к а л и н л и к д а г и ,
д и а м е т р и 30 — 50 мм б у л г а н кремний пластинк аси ол ина д и.
Б и т г а пластинка а с ос и д а 3 0 0 —500 м и к р о с х е м а хосил к и ли н а ди .
1 5 . 2 3 - раем,
а
д а ярим у т к а з г и ч л и И М С нинг к о н с т р у к ц и я -
си, р а е м
б
д а эса с х е м а с и на, ни>$ояг, раем 
в
д а у м у м и й к у -
риниши б е р и л га н .
Ярим у т к а з г и ч л и И М С л а рд а транзистор ва д и о д л а р я х ши
х а р а к т е р и с т и к а л а р г а э г а . Пассив э л еме нт ла р, к он д ен с а т о р, ре- 
зист орларнин г номинал па р аме т р ла р и эса ч ег а ра ла н ан (С =
= 5 0 —4 0 0 пФ г а ч а,
== 10 —30 кОм г а ч а ) б у л а д и . Б у э л е м е н т ­
л ар п а р ам ет р ла р ин и нг у з г а р и ш и 2096 ни т а ш ки л к и ла ди . П а с­
сив э ле ме нт ла рн и н г п а р ам ет р ла р и 
аник булиши у ч у н гибрид 
ИМ С л ар да н фойдалани лади . Гибрид И М С лар пл ён к а ли п а с ­
сив э л еме нт ла р ва к о р п у с си з т р ан з ис т о рд а н т а ш к и л топг ан 
б у л а д и . Олдин д и э л е к т р и к т а г л и к (шиша , сопол) д а п у р к а ш
йули билан а к тив к а р ши л ик , конд е нс а т ор ва э л е м е н т л а р а р о
у л а н и ш л а р ^осил к илина ди, б у н д а х;осил б у л г а н пл ёнк а к а - 
линлиги 10_о м б у л а д и . С у н г т е р м о ко м пр е с с и о н п а й в а н д л а ш
«г