A s daminov, B. S. Salimov

 
 
61-rasm Kaltakesakning skeleti 
 
1.
 
Umrov; 2 Kurak; 3 Yolka; 4 Bilak; 5 Tirsak; 6 Bilaguzuk; 7 Kaft; 8 Barmoq; 
9 Qovurg’a; 10 Tos; 11 Son; 12 Katta boldir; 13 Kichik boldir; 14 Tovon; 15 
Kaft; 
16 Dum 
 
 
 
 
Kaltakesaklar  kloakasining  orqa  devori  burtib  kopulyativ  organ 
hosil 
qiladi. 
Urg’ochi 
kaltakesaklarning 
tuxumdonlari 
bel 

---

113 
 
umurtqalarining  ostida  joylashgan.  Tuxum  yo’lining  oldingi  uchi  tana 
bo’shligiga, keyingi uchi esa kloakaga ochiladi.  
 
 
Urug’langan  tuxumda  oq  moddaning  yo’qligi  qushlar  tuxumidan 
farqini  ko’rsatadi.  Tuxumda  qattiq  pustloq  bo’lmay,  terisimon  parda 
bilan qoplangan. Urug’lanishi ichki. 
 
Sistematikasi: 
Hozirgi  zamon  sudralib  yuruvchilari  4  turkumga 
bo’linadi: 
1.
 
Xartumboshlilar  turkumi  asosan  eng  qadimgi,  ko’pchiligi  o’lib 
ketgan vakillarni o’z ichiga oladi.  Xozirda  faqat Yangi Zelandiya 
va unga yaqin orollarda tarqalgan bitta tur Gatteriya saqlangan.  
2.  Tangachalilar  turkumi.  Tangachalilar  hozirgi  sudralib  yuruvchilar 
ichida eng ko’p sonli gurux bo’lib hisoblanadi. 
Bu turkum 3 kenja turkumga bo’linadi.  
a) Kaltakesaklar. b) Ilonlar. v) Xamilionlar. 
3.Toshbaqalar turkumi. 
4.Timsoqlar turkumi.  
 
 
 
       NAZORAT SAVOLLARI. 
 
 
1
 
Sudralib yuruvchilarning teri qoplami qanday tuzilgan? 
2 Reptiliyalarning nerv sistemasi qanday tuzilgan? 
3 Sudralib yuruvchilarning nafas olish organi bo’lib nima xizmat qiladi? 
4 Tez kaltakesakning ovqat hazm qilish sistemasini tushuntirib bering. 
5  Sudralib  yuruvchilar  sinfining  ko’payishi  va  rivojlanishini  aytib 
bering. 
6 Sudralib yuruvchilarning sistematikasini  ayting.