A s daminov, B. S. Salimov

Ayirish organlari:
 juda katta - ikkita metanefrik buyrakdan iborat. 
Ular  uchta  pallaga  bo’lingan.  Uzunchoq  yassi  tanacha  ko’rinishida 
bo’ladi. Bittadan siydik yo’li kloakaga ochiladi. Qushlarda siydik pufagi 
bo’lmaydi, siydik ikki marta so’riladi. 
Ko’payish organi
: loviyasimon shaklda 2 juft bo’ladi. Kattaligi yil 
mavsumiga  qarab  turli  kattalikda  bo’ladi.  Urug’dondan  urug’  yo’li 
orqali  kloakaga  ochiladi.  Urg’ochilarida  toq  chap  tuxumdon    yo’liga 
ochiladi.  Tuxumdon  ham  ko’payish  vaqtida  kattalashadi.  Tuxum 
yo’lining bir uchi tana bo’shlig’iga ochilsa, ikkinchisi kloakaga ochiladi. 
Pishib  yetilgan  tuxum  tuxumdondan  tana  bo’shlig’iga,  u  yerdan  tuxum 
yo’li voronkasiga tushadi. Zarodishning taraqqiyoti urug’lanish paytidan 
boshlanadi. 
Sistematikasi:
  2  ta  kenja  sinfga  bo’linadi:  1.Qadimgi  qushlar  - 
arxeopterikslar. 
2.  Yelpig’ich  dumlilar  yoki  chin  qushlar. 
Arxeopterikslar  o’lib  bitgan  qushlar  bo’lib  hisoblanadi.  Hozirgi  davrda 
yashovchi  tipik  qushlar  kenja  sinfiga  8600  tur  va  3  ta  katta  turkumga 
bo’linadi.   
1.Suzuvchilar katta turkumi. 
     
Pingvinlar turkumi. 
2. Ko’krak tojsizlar katta turkumi. 
A. Afrika tuyaqushlari turkumi. 
B. Amerik tuyaqushlari turkumi 
V. Avstraliya tuyaqushlari turkumi. 
G. Qanotsizlar yoki kivilar turkumi. 
3.Ko’krak tojlilar katta turkumi: 
A. Nay burunlilar. 
B. Pelikansimonlar. 
V. Laylaksimonlar. 

---

119 
 
G. G’ozsimonlar. 
D. Lochinsimonlar. 
Ye. Tovuqsimonlar. 
Yo. Turnasimonlar. 
J. Baliqchisimonlar. 
Z. Kaptarsimonlar. 
I. To’tisimonlar. 
K. Kakkusimonlar.                                  
L.  Yapaloqqushlar  va  boshqa  turkumlarga  bo’linadi.  Rasm 
17.18.19