А. Р. Бобожонов, Қ. Р. Раҳмонов

Тупроқлар
Тупроқлар бонитетининг баллари
Юқори ма-данийлашган	Ўртача ма-данийлашган	Кам мада-нийлашган.
1	2	3	4

Қадимдан суғорилиб келинаётган тупроқлар.

Бўз Ўтлоқи – бўз Бўз тупроқлар минтақасидаги ўтлоқ Тақир Ўтлоқи – тақир Дашт минтақасидаги ўтлоқ

100 100 100 90 100 100

90 80 80 70 80 80

70 60 60 60 60 60

Янгидан суғорилаётган ерлардаги тупроқлар

Оч тусли бўз Типик бўз Ўтлоқи бўз Бўз – ўтлоқи Бўз тупроқлар минтақасидаги ўтлоқ Бўз тупроқлар минтақасидаги ботқоқ Ўтлоқ Сур тусли қўнғир Сур тусли қўнғир-ўтлоқ Тақир Тақир – ўтлоқи Ўтлоқи – тақир Дашт минтақасидаги тақир Дашт минтақасидаги ботқоқ – ўтлоқ

100 100 90 90 90 - 60 - 80 90 80

80 80 70 70 70 70 50 65 60 70 60 70 60

60 60 50 50 50 50 40 50 50 50 50 50 40

Янги ўзлаштирилган ерлардаги тупроқлар

Оч тусли –бўз Типик бўз Ўтлоқи бўз Бўз ўтлоқи Бўз тупроқлар минтақасидаги ўтлоқ Бўз тупроқлар минтақасидаги ботқоқ – ўтлоқи Сур тусли қўнғир Сур тусли қўнғир ўтлоқи Тақир Ўтлоқи – тақир Тақир ўтлоқи Дашт минтақасидаги ўтлоқ Дашт минтақасидаги ботқоқ – ўтлоқи Дашт қумлар Қумли ўтлоқ

- - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - -

50 50 50 50 50 50 40 30 40 50 50 50 50 40 50 50

Ушбу жадвал қулай шароитда етилган, яъни шўрланмаган ва эрозияга учрамаган, механик таркиби ва ер ости қатлами­нинг сизот сувларининг ўтказувчанлиги яхши бўлган тупроқлар­нинг сифати тўғрисида тасаввурга эга бўлиш имконини беради. Ле­кин, амалий шароитда учрайдиган тупроқларнинг хусусиятлари тур­личадир. Унимдорликнинг пасайтирувчи турли-туман хусусиятларга эга бўлган тупроқларни баҳолашда 2-8 жадваллардаги те­гишли пасайтириш коэффициентлари қўлланилади.
Ер унумдорлигини аниқловчи омиллар орасида иқлим ало­ҳида ўрин тутади. Иссиқ севар ўсимлик ҳисобланган ғўза учун энг аҳамиятли агроиқлим кўрсатгичларидан бири – унинг ҳарорат ресурслари билан таъминланганлик ёки фойдали ҳарорат йиғин­дисининг 10⁰ С дан юқори бўлишидир. Дарҳақиқат, тупроқ бони­тети жойнинг кенглик минтақалари ва баландлик поғоналари бўйича ғўзанинг термик ресурслари билан таъминланганлигига қараб табақаланади. Иқлим коэффициенти ёки биоиқлим коэф­фициентини хисоблаш қуйидаги формула ёрдамида амалага оширилади:

бу ерда - 10⁰ С дан юқори бўлган ҳақиқий самарали ҳарорат йиғиндиси;
- базавий самарали ҳарорат йиғиндиси.
Жойнинг иқлим бўйича бонитет балларини табақалаштириш 2- жадвалда келтирилган.
2-жадвал
Қишлоқ хўжалиги минтақаларида кенглик ва баландлик минтақалари бўйича омилига кўра коэффициентлар

Т.р№

Табиий қишлоқ хўжалик минтақалари