A qodiriy nomidagi

Transkripsiyaning terminatsiyasi 

 

Prokariot organizmlarda RNK terminatsiyasi sintezlanayotgan RNK 

molekulasida soch  to`g`nog`ich (shpilka)  (8-rasm)  shaklidagi zanjirlar hosil 

bo`lishi bilan boshlanadi. Natijada matritsa bilan transkript o`rtasidagi bog` uzilib, 

RNK ajraladi. 

---

50 

 

 

8-rasm. Terminatsiya saytidagi RNK shpilkasi. 

 

Prokariotlarda terminatsiya maxsus oqsil (p-oqsil) xelikaza faolligiga ega 

bo`lganlar orqali ham amalga oshadi. Mazkur oqsil transkriptonga bog`lanib, 

RNK-polimeraza  orqasidan harakat qiladi. Shpilkalar hosil bo`lib, fermentlarning 

harakati terminatsiya saytiga yetganda enzimning faolligi pasayadi, p-oqsil esa 

RNK-polimerazaga  yetib, dupleksni ajratadi. Natijada transkripsiya nihoyasiga 

yetkaziladi, yangi sintezlangan RNK esa matritsadan ajraladi. Yuqorida 

ta'kidlanganidek, prokariotlarda birlamchi transkriptlar o`zgarishga yuz tutmay, 

to`g`ri translyatsiyaga jalb qilinadi. 

 

Eukariotlarda transkripsiyaning terminatsiya yuritmasi oxirigacha hali 

aniqlanmagan. Taxmin qilinishicha, sintezlanayotgan genning oxirgi 3

/

-OH 

tomonida RNK-polimeraza fermenti bilan stop-oqsil bog`lanib, transkripsiyani 

sekinlashtiradi. O`z navbatida ferment terminal  nukleotidlar sintezlanib, ular esa 

sintezlangan RNK ni matritsadan ajratadi. Hosil bo`lgan RNK dagi terminal 

nukleotidlar ekzonukleaza fermenti orqali ajratiladi. Polimeraza enzimi orqali  

150-200 nukleotidli poliadenil zanjir (poli A) RNK ga bog`lanadi.