A qodiriy nomidagi

3


.Психолог маърузачининг ўзини-ўзи бошқариш психотехникаси

Психологик маълумотга эга бўлмаган тингловчилар учун амалий позициядан маърузалар ўқиш қуйидаги

хусусияти билан фарқланади:


Биринчидан, амалий психология инсонларнинг руҳий ҳаётидаги ҳодиса ва фактларни тавсифлашга
йўналтирилгани учун ўқитувчилар, ота-оналар, ўқувчилар, қисқаси барчани қизиқтиради.
Иккинчидан, кўпчилик тингловчилар ўзларини амалий психология соҳасида билимдон ҳисоблайдилар.
Ҳар бир инсоннинг ўз шахсий тажрибаси, қадриятлари, ўз фикрлари мавжуд.
Учинчидан, тингловчилар маърузаларни «психологик» қизиқарли қилиб, эркин, иштирокчиларниг
фикрларини ҳисобга олиб ўтказишини кутади. Улар психологдан ёқимли, мазмунли мулоқотни, ҳаёт ва касб
ҳақида фойдали янгиликларни кутишади.
Бахтга қарши кўпчилик амалий психологлар бу ҳолатга аҳамият беришмайди. Агар психолог фақат
маъруза ўқиш учун келган бўлса, бу вазият кечиримли бўлиши мумкин. Мактабда доимий ишлайдиган
психологларда умуман бошқача вазифалар туради. У психологик маърузаларни «ўзича» қилиб ўқишга ҳаққи
йўқ. Агар психолог аудиторияни мавзуси билан қизиқтира олмаса, унинг шахсий обрўси тушиб кетади,
мактабнинг психологияга умумий муносабати пасайиб кетади.
Психолог касби – сўзлашув касбидир. Мактабда психологик маърузаларни қандай ўқишга
эътиборингизни қаратамиз.
Хавотирланиш ва қўрқувни қандай қилиб енгиш мумкин?
Аввало тингловчилар олдида ортиқча хавотирланиш ва қўрқиш нима сабабдан вужудга келишини
аниқлаш даркор:


-


оммавий маърузаларни ўқиш тажрибасининг етишмаслиги.
сизнинг индивидуал хусусиятларингиз:уятчанлик, тортинчоқлик, юқори хавотирланиш, ўзига
ишонмаслик.
тингловчиларга қизиқарли бўлишга ишонмаслик?
ҳиссиётларга ҳаддан ташқари берилмаслик.
аввал ўқилган маърузаларнинг бирининг яхши чиқмаслиги.


-


-
-


-
-


яна қандай сабабни кўрсатишингиз мумкин?


Сиз аудиториядан қўрқиш ва хавотирланиш вужудга келиш сабабини аниқладингиз? Кўпинча сабаб
онгсизлик соҳасида жойлашади. Кўпчилик олдида нутқ сўзлашдан қўрқиш ва хавотирланишдан қутилиш учун
дастлабки қадам ўзини-ўзи билиш орқали ижобий ўзини ўзгартириш мумкин.


«


Ўзини қандай тутиш мумкин» машқи.


Аудиторияда маъруза ўқишдан олдин вужудга келадиган зўриқиш ҳолатини бартараф этишга билимини
фаоллаштиришга йўналтирилган машқдир. Шундай вазиятни кўз олдингизга аниқроқ келтиришга ҳаракат
қилинг. Кўзингизни юминг ва синф хонаси ёки мажлислар зали ва тингловчилар юзларини келтиринг.
Нутқ сўзлайдиган жойга қараб кетаётганингизни кўз олдингизга келтиринг. Чиқаётганингизда нимани
ҳис қиласиз? Ўзингизнинг ички образларингизда секин ҳаракат қилинг, бунда кичик қисмни ҳам эсингиздан
чиқирманг. Ўз ички ҳолатингизни аниқроқ ҳис қилишга ҳаракат қилинг.


-
-
-


Сизда қандай образлар вужудга келади?
Хавотирланишингиз ўтирганлардан ким билан боғлиқ?
Тингловчилар биланми? («Улар менга қарашади», Улар менга танқид қилиб, қийин саволлар


беришади», «Улар мени тингламайди»)
Ўзим билан боғлиқ? «Ниманидир бошқача айтиб қўйишдан қўрқаман.
Тингловчилар мени қабул қилмасликларидан қўрқаман». Энг яхши нотиқ бўлишни ва аудиторияни лол
қолдиришни истайман.
Шундай қилиб, сиз хавотирланиш ва зўриқишингиз қаерда “яшашини” билиб олдингиз?


-
«