A qodiriy nomidagi

O‘qituvchi kommunikativ muloqotini mahsuldor bo‘lishi uchun u pedagogik ta’sir kuchining tizimlarini, uning har bir qismini bilishi zarur. Dars jarayonida o‘qituvchi va ta’lim oluvchilarning o‘zaro ijtimoiy-psixologik ta’sir xususiyatlari - kommunikativ, ijodiy individuallik asosida tashkil topadi. Bunda muloqot yo‘nalishlari quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:

• 
  Hamkorlikdagi ijodiy faoliyatga qiziqish asosidagi muloqot;
  
• 
  Do`stona munosabatlar asosidagi muloqot;
  
• 
  Masofadan turib muloqotga kirishish;
  
• 
  Qo`rqitish (qo`rquv) asosidagi muloqot;
  
• 
  Yolg`on obro‘-e’tibor kozonish uchun tashkil qilinadigan muloqot.
  

Birinchi yo‘nalish asosini pedagogning yuqori kasb etikasi tashkil etadi. Bu yo‘nalish haqida M.O.Knebel, I.P.Volkov, V.F. Shatalov, M. Ochilov, O. Rozikov kabi olimlar uz fikrlarini bildirganlar. Ularning fikricha, bolalar bilan bo‘ladigan munosabat va pedagogik xissiyotlar mana shu yo‘nalish asosida shakllanadi.

Ikkinchi yo‘nalish - do`stona munosabatlar, o‘quv-tarbiyaviy faoliyatda shakllanadi. Do`stona munosabatlar muloqotning boshqarilishini ta’minlaydi. Pedagog bir tomondan bolalar uchun yakin urtok, ikkinchi tomondan birgalikdagi faoliyat qatnashchisi bo‘lishi lozim.

Uchinchi yo‘nalish, ya’ni masofadan turib muloqotga kirishish mux,im ahamiyatga ega. Pedagog bilan O‘quvchi O‘rtasida ma’lum bir masofa bo‘lishi kerak. Masofa juda uzok bo‘lmasligi lozim. Aks holda raemiyatchilik kuchayib, ijodiylik muhiti shakllanmaydi. Pedagog masofani saqlasa obro‘-e’tibori ortadi.

Turtinchi yo‘nalish - kurkitish asosidagi muloqot bo‘lib, bu uslub muloqotning negativ shaklidir. Ba’zi pedagoglar o‘quvchilarni kurkitish orqali muloqotda bo‘ladilar. Chunki ularda pedagogik mahorat yaxshi shakllanmagan bo‘ladi. Bu o‘zaro tushunishga tuskinlik qiladi.

Beshinchi yo‘nalish - soxta obro‘-e’tibor kozonish uchun tashkil kilinadigan muloqot bo‘lib, ba’zi yosh O‘qituvchilar malakasi etarli bo‘lmaganligi uchun yolgon ishlatadilar. Bunday usulni qo‘llaydigan pedagogda umumiy pedagogik va kommunikativ madaniyat etishmaydi. Demak, birinchi va ikkinchi yo‘nalish asosida muloqotga kirishish - ta’lim va tarbiya jarayonining samarali kechishiga xizmat qiladi.