A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika

2. 
Shifrlash standartlari 
Rossiyaning axborotni shifrlash standarti. Rosssiya Federasiyasida 
hisoblash mashinalari, komplekslari va tarmoqlarida axborotni kripto-grafik o’zgartirish algoritmlariga 
davlat  standarti  (GOST  2814-89)  joriy  etilgan.  Bu  standartda  axborotni  kriptografik  o’zgartirishning 
quyidagi algoritmlari mavjud:  
- oddiy almashtirish; 
- gammalash; 
- teskari bog’lanishli gammalash; 
- imitovstavka.  

---

37 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Oddiy almashtirish algoritmida shifrlash jarayonining blok-sxemasi. 
Oddiy  alamshtirish  algoritmining  mohiyati  quyidagicha.  Dastlabki  ketma-ketlikning  64  bitli 
bloki ikkita 32 xonali A va V ikkili so’zlarga ajratiladi. A so’zlar blokning kichik xonalarini V so’zlar 
esa katta xonalarini tashkil etadi. Bu so’zlarga soni i=32 bo’lgan siklik iterasiya operatori F
i
 qo’llaniladi. 
Blokning kichik bitlaridagi so’z (birinchi iterasiyadagi A so’zi) kalitining 32 xonali so’zi bilan mod2
32
 
bo’yicha jamlanadi, har biri 4 bitdan iborat qismlarga (4 xonali kirish yo’li vektorlari) ajratiladi; maxsus 
almashtirish usullari yordamida har bir vektor boshqasi bilan almashtiriladi, olingan vektorlar 32 xonali 
so’zga birlashtirilib, chap tarafga siklik ravishda siljitiladi va 64 xonali blokdagi boshqa 32 xonali so’z 
(birinchi iterasiyadagi V so’zi) bilan mod 2  bo’yicha jamlanadi. 
Gammalash  algoritmida  dastlabki  bitlarning  ketma-ketligi  gammaning  bitlari  ketma-ketligi 
bilan mod2 bo’yicha jamlanadi. Gamma oddiy almashtirish algoritmiga binoan hosil qilinadi. Gammani 
shakllantirishda  ikkita  maxsus  doimiylardan  hamda  64-xonali  ikkili  ketma-ketilik  sinxroposilkadan 
foydalaniladi.  Axborotni  faqat  sinxroposilka  borli-gida  rasshifrovka  qilish  mumkin.  Sinxroposilka 
maxfiy bo’lmaydi va ochiq holda hisoblash mashinasi  xotirasida saqlanishi yoki aloqa kanali orqali 
uzatilishi mumkin.