A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika

Umumfoydalanuvchi  kommersiya  tarmoqlarida  asosiy  maqsad  axborotni  tarqatish  bo’lib, 
shaxsiy informasion resurslarni himoyalash, asosan, foydalanuvchilar sathida amalga oshiriladi. Bunday 
tarmoqqa misol tariqasida Internet tarmog’ini ko’rsatish mumkin. 
Korporativ  tarmoqlar  umumfoydalanuvchi  tarmoqlar  bilan  bog’lanishi  mumkin.  Bu  holda 
korporativ  tarmoqning  ma’muriyati  (egasi)  umumfoydalanuvchi  tarmoq  tomonidan  keluvchi  xavfni 
to’sish maqsadida qo’shimcha ehtiyot choralarini ko’rishga majbur. 
Har qanday tarmoq uchun axborotni himoyalovchi tizimni yaratishda quyidagilarni hisobga olish 
zarur: 

  tizimnining murakkabligi. Tizimning murakkabligi qism tizimlarining soni, turli-tumanliligi 
va bajaruvchi vazifalari bilan aniqlanadi; 

 
katta masofalarda taqsimlangan resurslardan foydalanish ustidan samarali nazoratni ta’minlash 
mumkin emasligi; 

  resurslarning turli egalarga mansubligi. 
Kompyuter  tarmoqlarida  axborotni  kommunikasion  qism  tizim  orqali  kafolatli  uzatishni 
ta’minlash  maqsadida  axborotlarni  yetkazishning  ikkilangan  marshrutlari  hamda  aloqa  kanallarida 
axborotning buzilishi va yo’qolishiga qarshi choralar ko’zda tutilishi lozim. Bunday murakkab tizimlar 
adaptiv bo’lishi, ya’ni bu tizimlardagi elementlarni nazorati doimo ta’minlanishi va xatto, alohida qism 
tizim ishdan chiqqanda ham tizim ishlashini davom ettirish imkoniyatiga  ega bo’lishi shart. 
Himoyalangan  kompyuter  tarmoqlarida  axborot  xavfsizligini  ta’minlovchi  barcha  metod  va 
vositalar quyidagi guruxlarga ajratilishi mumkin: 

 
foydalanuvchi qism tizimsida va ixtisoslashtirilgan komunikasion kompyuter tizimlarida axborot 
himoyasini ta’minlash; 

---

156 
 

 
tarmoqni boshqarish qism tizimsida axborotni himoyalash; 

 
aloqa kanallarida axborotni himoyalash; 

 
o’zaro aloqada bo’lgan jarayonlarning haqiqiy ekanligining nazoratini ta’minlash; 

 
kommunikasion qism tarmoq orqali olinuvchi axborotning haqiqiyligini tasdiqlash.