A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika

ISHLAB CHIQARISH GIMNASTIKA
Odamning kundalik hayot rejimida mehnat muhim joyini egallaydi. Jismoniy tarbiya mehnatni ilmiy tashkilashtirishining organik qismidir. O’tkazilayotgan tadqiqotlar shuni ko’rsatadi-ki, o’quv kuni yoki ishlash davomida to’g’ri qo’llanilgan jismoniy mashqlar talaba va ishchilarning kasallanishni pasaytiradi, shikastlanishlarni kamaytiradi, ishning unumdorligini oshiradi.
Jismoniy mehnat bilan bog’liq bo’lmagan kasblarni kasbiy faoliyatining organizmga ta’sir etadigan xususiyatiga qarab guruhlarga ajratish mumkin.
Birinchi guruh vakillari konveyer tizimida ishlashi, hamda mayda operatsiyalar bajarishi bilan bog’liq. Bu kasblar bir xil holatda, ishchining kam harakatligi va ishning monotonligi bilan farq etadi. Bularga sortirovkachi, shtamplovchi, tikuvchi va boshqalar kiradi.
Ikkinchi guruhga turli mehnat harakatlar va o’rta jismoniy kuchlanishlarga oid kasblar kiradi. Ularga to’quvchi, dastgohlarni sozlovchi, frezerchi va boshqalar kiradi.
Uchinchi guruhga katta asabiy-emotsional qizg’inlikni talab etadigan aqliy mehnat bilan bog’liq bo’lgan kasblar kiradi. Ularga muhandis, operator, ilmiy ishchi va boshqalar kiradi.
Ish smenani boshlayotgan odamga darhol kerakli tezlikda ishlash, sifatli mahsulotni tayyorlash va yuqori unumdorlikka erishish juda qiyin. Uni ishga kirishish va kerakli mehnat ko’rsatkichlariga erishish uchun bir oz vaqt o’tadi. Ish boshlashdan oldin bevosita bajarayotgan mashqlar kompleksi organizmning tizim va organlarining faoliyatini ko’chaytiradi, kelgusi ishga kirishishni tezlashtirishga yordam beradi, shu sababdan ishga kirishish vaqtini jiddiy kamaytiradi va odamni xuddi mehnat jarayoniga olib kiradi. Bunday shug’ullanish shakli kirish gimnastika deb nom olgan. Kompleksga quyida keltirilgan ketma-ketlikda bajarilayotgan 6-8 mashqlar kiritiladi: yurish, o’zini ko’tarish mashqlari, tana va elka, oyoqlar uchun, umumiy ta’sir etish, mahsus (amplituda, tezlik, xususiyat bo’yicha ishga oid qimirlashlarga o’xshagan harakatlar) mashqlar.
Hamma mehnat jarayonida foydalanayotgan mashqlar komplekslarini ish joyi yoki unga yaqin joyilarda, ish yoki doimiy kiyimda bajaringlar. Shuning uchun “o’tirgan yoki polda yotgan” boshlang’ich holatlardan boshlanayotgan mashqlari bajarilmaydi.
Odamning ish yoki o’qish faoliyati davomida charchash to’planadi, buning natijasida ish qobiliyati pasayadi. Agar shu paytda jismoniy mashqlarni bajarishga o’tilsa, charchash kamayadi va mehnat unumdorligi boshlang’ich darajasiga ko’tariladi (passiv dam olish unumdorlikni kam tiklaydi). Odatda charchash nishonalari ish kuni boshlagandan so’ng 2,5 – 3 soatdan keyin va ish kuni tugashidan 1,5 – 2 soat oldin namoyon bo’ladi. Ushbu davr 5 – 6 daqiqali jismoniy pauza bilan shug’ullanish uchun eng ma’qul. Kompleksni ishlab chiqarish faoliyatining o’ziga xos xususiyatiga ko’ra tuziladi va 6 – 7ta mashqlardan iborat bo’ladi.
Barcha guruh kasblarni jismoniy pauzalarining namunali sxemalari bir xil. Mashqlar bunday ketma-ketlikda bajariladi: o’zini ko’tarish, elka, tana uchun mashqlar, tiz bo’kib o’tirishlar, yugurish yoki sakrashlar, yurishga o’tib ketadigan qo’l va oyoqlarni aylanma harakatlanishlar, zaiflik, koordinatsiya uchun mashqlar.