A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika

Joydan-joyga ko’chishlar
Bu gruppaga turli xarakterdagi joydan-joyga ko’chish bilan bog’liq bo’lgan mashqlar kiradi.
Saf qadam — oyoqni poddan 15—20 sm, balandlatib oldinga chiqariladi (tovonii gorizontal tutish va yerga tovopning butun yuzasini qattiq qo’yish zarur), qo’llar oldinga harakatlantirilganda ularni beldan bir qarich balandga (tanadan har bir qarich uzoqlikka) ko’tarib, tirsa'klardan bukiladi; qo’llar orqaga yo’-naltirilganda ularni to’ppa-to’g’ri tutib yelka bo’g’inidan oxiriga-cha uzatiladi, panjalar yenGil musht qilib tugiladi. Komanda: «Stroyevim shagom —MARSh!» -
Saf qadamining quyidagi turi ham borki unda qo’l harakati katta ko’lamda bajariladi (oldinga yelka balandligigacha, orqa-ga oxirigacha va tanadan chetroqqa), oyoqlar bilan harakat xuddi saf qadamidagidek bo’ladi. Saf qadamining bu turi ommaviy gimnastika chiqishlari va sportchilarning tantanali o’tishlarida keng qo’llaniladi.
Oddiy qadam saf qadamidan zrkinroq harakat qilish bilan farq qiladi. Komandalar: a) «Shagom— MARSh!» Har qanday qa-damlab harakat qilishda (hatto bir qadamga ham) beriladigan komanda; b) «Obichnim shagom (begom) MARSh!» Yurishning, yugu-rishning bir turidan boshqa turiga o’tishda va harakat chog’ida ba-jariladigan mashq tugagandap keyin oddiy yurishga o’tish uchun beriladi. Ijro komandasi chap oyoqqa mo’ljallab .beriladi. Turgan joyda harakatlanish. Komanda: a) «Na meste shagom (begom) — MARSh!»;
b) «Napravlyayushiy, na meste!»—komandasi yurib (yugurib) borayotgan gruppani bir qadamli distansiyaga yig’ish zarur bo’l-ganda beriladi, chunki mashq bajarganda; odatda, distansiya uzoq-lashadi.
Joyda turib harkatlanishdan yurishga o’tish. Komandalar: a) «pRYaMO!» Chap oyoqdan beriladi. Ung oyoq bilan turgan joyda qadamlab, chap oyoq bilan oldinga harakat boshlaiadi; b) «Dva (Dva, tri chetire va hokazo) shaga vpered (nazad, v storoni) — MARSh!».
Harakatni to’xtatish uchun «Gruppa— STOY!» komandasi (chap oyoqdan) beriladi. Ung oyoq bilan bir qadam bosiladi va chap oyoqni unga juftlashtnriladi.
Joydan-joyga ko’chishning xarakterini o’zgartirish uchun quyi-dagi komandalar beriladi: «Idite NE V NOGU!», «Idite V NO­GU!» Bu komapdani bergandan keyin, butun gruppa bajargunga qa-dar sanab borish zarur.
Qadam kengligi va harakat tezligini o’zgartirish uchun bunday komandalar beriladi: «Shire — ShAG!>, «Koroche — ShAG!», «Re — JE polniy —ShAG!», «pol —ShAGA!»
Yugurish harakati. Komanda: «Begom — Marsh!»,. Agar yurish-dan yugurishga o’tilsa (muzika bilan), ijro komandasi chap oyoqdan beriladi, o’ng oyoq bilan qadam o’tkazilib, chap oyoqdan yugurish boshlanadi. Muzika jo’rligida yugurishdan yurishga o’tishda baja-riladigan harakat ham xuddi shunday «Shagom—MARSh!» koman­dasi beriladi. Agar muzika jo’r bo’lmasa, «MARSh!» komandasi o’ng oyoqdan berilaveradi.
Harakat chog’ida burilish. Turgan joyda burilishda qanday ko­mandalar berilsa (orqaga burilishda beriladigan komandalar bundan mustasno), harakat chog’ida burilishda ham shunday koman­dalar beriladi. Ungga burilish uchuy ijro komandasi o’ng oyoq qo’yilgan paytda beriladi, shundan so’ng shug’ullanuvchi chap oyoqni bir qadam oldinga tashlab, chap oyoqning uchida buriladi va o’ng oyoq bi­lan yangi yo’nalishda harakat qilishni davom ettiradi. Chap tomonga burilish uchuy ijro komandasi chap oyoq qo’yilgan paytda beriladi; burilish o’ng oyoqpin.g uchida amalga oshiriladi.
Orqaga burilish uchun bunday komanda beriladi: «Krugom MARSh!» ijrokomandasi o’ng oyoq qo’yilgan chog’da beriladi, shun-dan so’ng shug’ullanuvchi chap oyoq bilan bir qadam oldinga yur.adi va o’ng oyoqni yarim qadam oldinga tashlab turib, shu oyoq uchida bu-riladi hamda chap oyoq bilan yangi yo’nalishda harakat qnlishni davom ettiradi.
Harakat chog’ida burilishiga (ayniqsa orqaga "burilishiga) ijro komandasi berilgandan so’ng, harakat ritmini saqlash uchun sanab borish maqsadga muvofiqdir.Shug’ullanuvchilar o’ngga va chapga burilishni yaxshi o’rgansb olganlaridan so’ng, orqaga burilishni o’rgatish uchup, ularni ayrim bo’limlarga bo’lib o’rgatgan ma’qul.Qanot bilan oldinga yurib front yo’nalishini o’zgartirish. Ko-mandalar: a) (boshlanishi) «pravoye (levoye) plecho v pered shagom— MARSh!» (harakat mahalida «shagom» so’zi aytilmaydi).
Bu ko­manda bo’yicha gruppa sherengali safni buzmasdan, chap qanotdagi-ning atrofida yuradi, u esa turgan joyda odimlab, tekislikni saqlagan holda butun sherenga bilan birgalikda buriladi; b) (tugashi) «pRYaMO!» yoki «NA MESTE» yoki Gruppa «STOY!» «NA MESTE» yoki Gruppa «STOY!»
Aylanmb yurish. Komanda: «Naleva (na­pravo) v obxod shagom — MARSh!» Agar ko­manda harakat qilayotganda berilsa, u holda «MARSh!» ijro komandasi zalning burchagi-dan berilishi kerak.
Diagonal bo’ylab harakat qilish. Koman­da: «po diagonal — MARSh!» (43-rasm).






Teskari yo’nalishda harakatlanish. Bu — butun kolonnaning boshlovchi orqasidan tes­kari yo’nalishda harakat qilishidir. Koman­da: «protivoxodom napravo (nalevo) sha­gom — MARSh!»
Ilon-izi» bo’lib yurish. Bu— birin-ketin bajarilgan bir necha teskari yo’nalishlardan yborat yurishdir. Komandalar: a) «protivoxodom nalevo (napravo) shagom — MARSh!»; b) Zmey­koy — MARSh!».
Doyra yasab yurish. Komanda: «po krugu — Marsh!» Ijro koman­dami zalning yoki maydonchaning o’rtarog’idan beriladi. undan keyin doiraning hajmini belgilash uchun distansiya aytiladi.
Orani ochish va yaqinlashtirish
Orani ochish—saf intervali yoki distansiyasipi uzoqlashtirish uso’llari.
Yaqinlashtirish—orasi ochilgan safni zichlashtirish usullari
1. Orani ochish. (Sovet Armiyasining Saf ustavi bo’yicha olin-
gan.) Komanda: «Vpravo (vlevo, ot seredini) na stolkoto shagov
razom-KNIS!» Agar qadamlar soni aytilmasa, oraliq bir qadamga ochiladi.
Orani ochish byushlangan kishidan tashqari, ham.ma o’pg tomonga (chapga, o’ngga va chapga) burilib yonida turuvchi bilan uning orasi-da talab qilingan masofa hosil bo’lguiga qadar yuradi va yuzini frontga qaratadi. Komanda berilgandan keyin o’qituvchi hamma shug’ullanuvchilar safda o’z joyiga turguniga qadar bir-ikkilab sanab turadi. Orani yaqinlashtirish uchun quyidagi komanda beri­ladi: «Vlevo (vpravo, k seredine) som-KNIS!» hamma harakat-lar teskari tartibda bajariladi.
Juftlama qadamlar bilan orani ochish front bo’ylab utka-zil adi. Komanda: «Ot seredini (vpravo, vlevo) na dva (tri) shaga pristavnimi shagami razom-KNIS!» Komanda berilgandan keyin, o’qituvchi orani ochish tugagunga qadar- bir-ikkilab sanab turadi. Orani ochishii chetdagi koloinalar (yoki kolonna) boshlay-di. Keyinchalik navbatma-navbat har ikki sanoqdan keyin, qolgan kolonnalar orani ochadilar. Orani yaqinlashtirish uchun quyidagi komanda beriladi: «K seredine (vpravo, vlevo) pristavnimi sha­gami som-KNIS!» Hamma kolonnalar baravariga yaqinlasha bol laydi. Uqituvchi yaqinlashish tugagunga qadar bir-ikkilab sa­nab turadi.
Topshiriq bo’yicha orani ochish. Masalan, «Bir-biringizdan iki qadam masofada turing, «Qo’llarni yozib orani oching!» va hokazo.
Uqituvchi kolonnalarda zarur bo’lgan intervalga qo’ygan boshlovchilarga qarab orani ochish mumkin.
METODIK KO’RSATMALAR
1. Komandalar, odatda, ogohlantiruvchi va ijro komandalari-ga bo’linadi: «Shagom ]\1ARSh!», «Kru-GOM!» va hokazo. Ijroning o’zidan iborat komandalar ham bor «RAVNYaIS>, «SMIRNO!» va boshqalar. Bnroq, bu komandalar berilishdan oldin o’qituvchi ba’-zi hollarda shug’ullanuvchilarning diqqatini ijro komandasiga qaratish uchun «otdeleniye», «gruppa», «vnimaniye», «kolonna» va hokazo so’zlarini qo’shib aytadi. Masalan, «Gruppa — SMIRNO!» «Kolonna — STOY!».
Ogohlantiruvchi komanda tushunarli, baland ovoz bilan va shu-g’ullanuvchilar qanday harakat qilishlari lozimligini tushunib yetib, shunga shaylanishlari uchun bir oz cho’zibroq aytiladi. Ijro komandasi lahzalik tanaffusdan keyin qisqa va qat’iy beriladi.
Komandalar berish chog’ida ovoz hamda ogohlantiruvchi va ijro komanda l ari o’rtasidagi pauza safning katta-kichikligiga moye bo’-lishi lozim: saf qanchalik katta bo’lsa, ogohlantiruvchi komanda shunchalik cho’zibroq aytiladi, ogohlantiruvchi va ijro komandalari orasidagi pauza ko’proq bo’ladi, ijro komandasi balandroq ovoz bilan aytiladi.
Harakatni boshlash uchun xizmat qiladigan ijro komandasi bo’-lajak harakatlar xarakteriga moye ravishda talaffuz etilishi kerak. Masalan, tez sur’atli yugurishdan oldin komandani baland-roq ovoz bilan va qisqaroq berish zarur bo’lsa, barchashug’ullanuv-chilar komandani birdaniga bajara olmaydigan sekin sur’atli harakatlarni boshlash uchun esa komandani baland ovoz bilan va bir oz cho’zibroq aytish zarur. Shuni esda tutish kerakki, koman­da buyruq ohangida berilish shart. Tovush kuchini ham to’g’ri o’zgar-tirib turish lozim. Komanda zaruratga moye ravishda baland yoki past berilishi lozim. Urinsiz past va shuningdek-juda baland komandalar qo’llanilmasligi kerak.
Uqituvchi komanda berar ekan, asosiy tik turish holatida bo’-lishi lozim.
2. Har bir ogohlantiruvchi komandada shug’ullanuvchilar «smirno» holatini qabul qiladilar, shuning uchun bu komandani hadeb beravermaslik kerak (ayniqsa umumrivojlantiruvchi mashqlarni
o’tayotganda).Agarda «smirno!» komandasi berilgan bo’lsa, u o’rinlatib bajarilishi kerak.
3. Ayrim hollarda komandalarning o’rniga topshiriq bermoq maqsadga muvofiqdir. Agar shug’ullanuvchilar komandaga ko’ra ma’lum dastlabki holatdan, belgilangan usul bilan baravariga biron harakatni bajarishlari kerak bo’lsa, topshiriq bo’yicha esa hisobga kirmagan harakatlarni bir qancha boshqa usullar bilan bajarishga ruxsat etiladi. Masalan, polda o’tirgan gruppa uchun «Nale—VO!» komandasini berish o’rniga «povernites naleva» Deb topshiriq berish ma’qulroq.
4. Qayta saflanish uchun komandalar berishda uning qismlariizchilligiga rioya qilish zarur: a) safning nomi; b) harakat yo’nalishi; v) ijro usuly aytiladi. Masalan, bir kolonnadan to’rt
kolonnaga qayta saflanish uchun komanda quyidagicha beriladi:«V kolonnu po chetire naleva (napravo) shagom —MARSh!» Yuribketayotganda, agar harakat usuli o’zgarmasa usul aytilmaydi. Mazkur misolda, agar yurib ketayotgan gruppa uchun qayta saflanish komandasi beriladigan bo’lsa, u holda «shagom»' so’zi tushirib qoldiriladi.
Orani ochishda komanda qismlari quyidagicha navbatlanadi:
a) yo’nalishi: b) intervalning katta-kichikligi; v) ijro usuli aytiladi. Masalan, «Vlevo na dva shaga pristavnimi shagami razom-KNISI». '
5. Saf mashqlarini o’rgatayotganda ko’rsatish, tushuntirish va Qismlarga ajratib o’rgatish metodlaridan foydalaniladi Ko’pincha ko’rsatish tushuntirish bilan birga olib boriladi va ke'ypnlik mashq butun gruppa bilan birgalikda bajariladi.
Murakkab saf mashqlarini qismlarga bo’lib o’rgatish keraz Bunda har bir harakatni bajarish uchun alohida komanda-.- byeriladi. Masalan, bir sherengadan ikki sherengaga qayta saflanish uchun, ikkinchi raqamdagilarga quyidagi komandalar beril.adi: 1. «Shag levoy nazad, delay — RAZ!» 2. «Shag pravoy v storonu, delay — DVA!». 3. «pristavit v levuyu, delay — TRI!».
Qismlarga bo’lib o’rgatganda o’quvchi o’z harakatlarini his. etadi va esda saqlab qoladi, o’qituvchi esa navbatdagi koma^dani berishdan oldin yo’l qo’yilgan xatolarii ko’rsatib o’tadi. To’rgan ' joyda va yurib ketayotganda burilishlarni, bir kolonnadan'yoki sherengadan ikki kolonna yoki sherengaga qayta saflanish, safu qadami va joydan-joyga ko’chishning boshqa turlari, juftlama qadam bilan orani ochishni qismlarga bo’lib o’rgatish tavsiya qilinadi.
6.Urgatishni mashg’ulot uchun eng zarur bo’lgan saf mashqlaridan boshlash kerak. Avvalo saflanishlar, saf usullari, joydan-joyga ko’chish usullari va nihoyat, orani ochish va yakinlashtirish o’zlashtiriladi. Ayrim saf usullarini juft-juft bo’lib o’tkazish mumkin, bunda biri komanda beradi, ikkinchisi uni bajaradi.
“T-sxema”
Metodning maqsadi: Mazkur metod biror tushuncha, yoki mavzu bo‘yicha o‘rganilgan axborotlar tizimini qiyosiy tahlil etish, solishtirish, mustaqil munosabatni shakllantirishga imkoniyat yaratish maqsadida qo‘llaniladi.
Bunda ta’lim oluvchi shaxsidagi:
- Mustaqil va ijodiy fikrlash;
- Axborotlar tizimini tahlil etish;
- O‘z pozitsiyasida qat’iy turish;
- O‘z-o‘zini nazorat qilish va baholash;
- Muloqotchanlik va o‘zgalar fikriga hurmat;
- Jamoada ishlash ko‘nikmalari rivojlanadi.
Metodni amalga oshirish tartibi:
- O‘qituvchi o‘quvchilarni miqdor jihatdan teng guruhlarga ajratadi;
- O‘quvchilarni trening o‘tkazishga qo‘yilgan talablar va bajarilishi zarur bo‘lgan topshiriq shartlari bilan tanishtiradi;
- Tarqatmalar (ilovadagi) o‘quvchilar guruhiga beriladi va taklif etilgan sxema asosida qatnashchilar tushunchaga yoki muammoga nisbatan o‘zining mustaqil fikrini bildiradi;
- Bildirilgan fikrlar ijobiy va salbiy yo‘nalishga ajratilib, kerakli ustunchalarga yoziladi;
- Belgilangan vaqt (10-15 daqiqa) yakuniga yetgach, barcha guruhlarning fasilitatorlari yordamida prezentatsiya tashkil etiladi;
- Barcha guruhlarning yakuniy xulosalari o‘qib eshittirilganidan so‘ng, trener-o‘qituvchi guruhlar ishini baholaydi va qo‘shimcha to‘ldirishlarni kiritadi.
Kutiladigan natija: O‘quvchilar mavzu yuzasidan zaruriy bilimlarni o‘zlashtiradi, mustahkamlaydi, mavzuning mohiyati haqida aniq tasavvurga ega bo‘ladi va shaxsiy munosabati shakllanadi.
Namuna. Mavzu: Saf turlari,saflanishlar va qayta saflanishlarni o‘ziga xos xususiyatlari.

Ijobiy tomonlari Kamchiliklar

Xulosa



AMALIY MASHG’ULOTINING TA’LIM TЕXNOLOGIYASI

1.1. Ta’lim berish texnologiyasining modeli.

Mashg’ulot vaqti-2 soat	Talabalar soni: 30 ta gacha
Mashg’ulot shakli	Amaliy
Dars rejasi:	1. Umumrivojlantiruvchi mashqlar haqida tushuncha berish. 2. Umumrivojlantiruvchi mashqlar va uning qoidalari. 3. Maxsus mashqlar MAJT dan. 4. Umumrivojlantiruvchi mashqlarlan me’yor qabul qilish.
O‘quv mashg’ulotining maqsadi: Talabalarda umumrivojlantiruvchi mashqlar va URMlarning amaliy mohiyati haqida tushunchaga ega bo‘lish
Pedagogik vazifalar: Umumrivojlantiruvchi mashqlar haqida tushuncha berish; Umumrivojlantiruvchi mashqlar va uning qoidalari bo‘yicha tushuncha berish; Talabalarga MAJT dan maxsus mashqlar to‘g’risida tushuncha berish va bajartirish; Umumrivojlantiruvchi mashqlar me’yorini qabul qilish;		O‘quv faoliyati natijalari: Umumrivojlantiruvchi mashqlar haqida tushunchaga ega bo‘lish; Umumrivojlantiruvchi mashqlar qoidalari bo‘yicha tushunchaga ega bo‘lish; Talabalar MAJT dan maxsus mashqlar to‘g’risida tushunishi va bajarishi; Talabalar umumrivojlantiruvchi mashqlar me’yorini topshirish;
a’lim berish usullari		Ko‘rsatish, suhbat, o‘rgatish, Keys‑stadi metodi
Ta’lim berish shakllari		Ommaviy, juft bo‘lib, yakka.
Ta’lim berish vositalari		Sport maydoni,sekundomer, hushtak, bayroq, jismoniy madaniyat fanidan o‘quv-uslubiy majmua.
Ta’lim berish sharoiti		Sport anjomlari bilan ta’minlangan, o‘rgatish usullarini qo‘llash mumkin bo‘lgan sport maydoni.
Monitoring va baholash		Vazifalarni ko‘rsatishiga qarab, belgilangan me’yorni bajarishi va ko‘rsatgan natijasiga qarab baholanadi.

Darsning texnologik xaritasi.

Ish jarayonlari vaqti-2 soat	Faoliyat mazmuni
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchilar
1-bosqich Kirish (5 daqiqa)	1.1. Amaliy mashg’ulotning mavzusi, rejasini e’lon qiladi, o‘quv mashg’ulotining maqsadi va o‘quv faoliyat natijalarini tushuntiradi (1-ilova).	1.1. Tinglaydilar
	1.2. Mashg’ulotni o‘tkazish shakli va baholash mezonlarini e’lon qiladi (2-jadval).	1.2 Tinglaydilar
2-bosqich Tayyorgarlik (15 daqiqa)	2.1. Umumrivojlantiruvchi mashqlar haqida tushuncha berish (3-ilova). 2.2. Saf mashqlari bajariladi (4-ilova). 2.3. Yugurish mashqlari bajariladi (5-ilova). 2.4. Umumrivojlantiruvchi mashqlar bajartiraladi (6-ilova).	2.1. Tinglaydilar 2.2. Bajaradi 2.3. Bajaradi 2.4. Tinglaydilar Bajaradilar
3-bosqich Asosiy (50 daqiqa)	3.1. Qo’l muskuli va yelka kamari uchun mashqlar (7-ilova). 3.2.Talabalarga MAJT dan maxsus mashqlar to‘g’risida tushuncha berish va bajartirish (8,9- ilova). 3.3.Innovatsion usul: Keys‑stadi metodi, (10-ilova).	3.1. Tinglaydi bajaradi 3.2. Bajaradi tingladilar 3.3. Fikr yuritadi.
4-bosqich Yakuniy (30 daqiqa)	4.1. Mavzu bo‘yicha umumiy xulosa qilinadi.	4.1. Tinglaydi
	4.2. Talabalar baholar natijalari e’lon qilinadi.	4.2. Tinglaydi
	4.3. Navbatdagi mashg’ulotda ko‘riladigan mavzuni e’lon qiladi va umumrivojlantiruvchi mashqlarni bajarish uchun mustaqil ta’limga tayyorgarlik ko‘rishlarini so‘raydi (11-ilova).	4.3. Tinglaydi Mustaqil ta’limga tayyorgarlik ko‘radi.

1-ilova Umumrivojlantiruvchi mashqlar. Reja: 1. Umumrivojlantiruvchi mashqlar haqida tushuncha berish. 2. Umumrivojlantiruvchi mashqlar va uning qoidalari. 3. Maxsus mashqlar MAJT dan. 4. Umumrivojlantiruvchi mashqlar me’yorini qabul qilish. O‘quv mashg’ulotining maqsadi: Talabalarda umumrivojlantiruvchi mashqlar va tananing bo’yin,yelka-umrov,bel,tos-son qismiga,qo’l va oyoqlarga beriladigan maxsus mashqlarni bajarish. O‘quv faoliyati natijalari: Talabalarda umumrivojlantiruvchi mashqlar va tananing bo’yin,yelka-umrov,bel,tos-son qismiga,qo’l va oyoqlarga beriladigan maxsus mashqlar bajarildi.

Baholash mezoni va ko‘rsatkichlari.
Umumrivojlantiruvchi mashqlar va tananing bo’yin,yelka-umrov,bel,tos-son qismiga,qo’l va oyoqlarga beriladigan maxsus mashqlardan me’yorini qabul qilish.
2-jadval

tananing bo’yin,yelka-umrov,bel,tos-son qismiga,qo’l va oyoqlarga beriladigan maxsus mashqlar (vaqtsiz)	Baxo	5	4	3	Namunali
	Yigitlar	6	5	4	3
	Qizlar	6	5	4	3

5 baxo – “a’lo”

4 baxo – “yaxshi”
3 baxo – “qoniqarli”

3-ilova Umumrivojlantiruvchi mashqlar to’g’risida. Umumrivojlantiruvchi mashqlar deb, turlicha tezlik va ko’lam-da maksimal va o’rtacha muskul zo’r berishi orqali tananing alohi-da qismlari bilan bajariladigan harakatlar yoki ularning birikmalariga aytiladi. Ulardan maqsad-jismoniy sifatlarni rivojlantirish, qaddi-qomatni to’g’ri shakllantirish, shug’ul-lanuvchilarni murakkabroq harakat malakalarini egallashga tayyorlashdir. Umumrivojlantiruvchi mashqlar predmetsiz va predmetlar (gantellar, to’ldirma to’plar, toshlar, shtangalar, rezina amortizatorlar, tayoqlar va boshqalar) bnlan har xil gimnastika asboblarida va shuningdek, bir-biriga o’zaro yordam ko’rsatish orqali bajarilishi mumkin. Umumrivojlantiruvchi mashqlar o’z strukturasiga ko’ra oddyy bo’lib, u bilan barcha yoshdagi bolalar va turli yoshdagi kishilar shug’ullanishlari mumkin. Ularni o’rgatish juda oddiydir: mashq-ni o’zlashtirib olish uchun, uni shug’ullanuvchi bir necha marta takrorlashining o’z kifoya. Shuni hisobga olish kerakki, yaxshi o’zlash-tirilgan mashqlarni bajargandagina maksimal zo’r berish mum-kin. Mashqlarni o’rgatish jarayonida esa.muskullarning qisqarish imkoniyati to’lig’icha jalb qilinmaydi. Demak, qandaydir jismo-niy sifatni rivojlantirish uchun u yoki bu mashqdan foydalanishdan oldin bu mashqni yaxshilab o’rganib olish zarur. Umumrivojlantiruvchi mashqlar yordamida tana k.ismlari va muskul gruppalariga alohida ta’sir ko’rsatish ham mumkin. Bu xususiyat shug’ullanuvchilar organizmiga, ayniqsa harakat appara-tiga har tomonlama ta’sir ko’rsatish va butun tana muskullarini garmonik rivojlantirish imkonini beradi. Umumrivojlantiruvchi mashslarni bajarayotganda jismoniy nagruzkani boshqarish oson. Nagruzka mashqlar tanlanishiga va bir mashgulotda ulariing qancha bo’lishiga bog’liq. Bir xil mashqlar (muskul zo’r berishi darajasiga va ishda qatnashadigan.muskul gruppalarining soniga ko’ra osonroq, boshqalari murakkabroq bo’ladi. Nagruzka mashq bajarilganda muskul zo’r berishi darajasiga ko’ra o’zgaradi. Muskul zo’r berishi darajasini quyidagi usullar: I (ayni bir mashqning davom etishini) takrorlanish sonini ko’pay-tirish, mashqlarni bajarish tezliginn o’zgartirish, og’irlik (nar-sa)ni oshirish yoki o’zaro qarshilik darajasini ko’paytirish dast--labki holatni yoki bajarish usulini boshqacharok qilish orqali o’zgartirish mumkin.

4-ilova
Saf mashqlari.

Bir kolonnadan uch kolonnaga saf tortish
5-ilova
Yugurish texnikasi.



6-ilova
Umumrivojlantiruvchi mashqlar bajarish.


Umumrivojlantiruvchi mashqlar deb, turli yo’nalishlarda har xil muskul zo’riqishi bilan turli tezlikda bajariladigan qo‘llar, oyoqlar, gavda va bosh harakatlariga aytiladi. Ularning maqsadi-talabalarni yanada murakkkab harakat faoliyatiga tayyorlashdir. Umumrivojlantiruvchi mashqlar buyumlarsiz va buyumlar bilan, har xil gimnastika snaryadlarida, shuningdek, o‘zaro yordam, bilan (ikkovlashib, uchovlashib) bajariladi.
7-ilova