A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti

4-mavzu. Borliq - falsafaning fundamental kategoriyasi

Borliq tushunchasining tahlili. Falsafa tarixida borliq muammosi. Borliq va yo‘qlik dialektikasi. Borliq shakllarining tasnifi: tabiat borlig‘i va ma’naviy borliq, ijtimoiy borliq va inson borlig‘i, virtual borliq. Energiya - borliq shakli.

Substansiya va substrat tushunchasilari. Materiya tushunchasi va uning tashkillashuv darajalari. Olamning birligi, chekliligi va cheksizligi Olamning paydo bo‘lishi va evolyusiyasi. In’ikos nazariyasi va uning darajalari, shakllari.

Geotsentrik va nogeotsentrik moddiy tizimlar. Kengayuvchi olam gipotezasi. Qizil siljish va torsion maydonalar. Universal kosmik galogramma. Harakat, makon va vaqt – materianing yashash sharti. Abadiy haraka, o‘zgarish va harakatsizlikning o‘zaro nisbati. Harakatning tiplari va shakllari. Harakat mutlaqligi va sokinlikning nisbiyligi. Makon va vaqt borliqning fundamental shakllari. Falsafa tarixida makon va vaqtga substansional va relyaksion yondashuvlar. Ijtimoiy makon va ijtimoiy vaqtda tarix vaqti va davr ruhining mutannosibligi. Induvidual vaqt inson mavjudlik vaqti sifatida.