A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti texnologiya ta

Kerakli  jihozlar  va  asbob  –  uskunalar:  Metallarni  gaz  yordamida 

payvandlashga oid plakatlar, videoroliklar. 

Umumiy  ma’lumot:  Gazli  payvandlash  usuli.  Bu  uslub  eritib 

payvandlashning  bir  turi  bo’lishiga  qaramay,  uning  oddiyligi,  boshqarishning 

qulayligi,  uskunalarning  arzonligi,  har  xil  burchak  ostida  choklar  hosil  qilish 

---

 

46 

 

mumkinligi sababli yupqa listlar (0,5-5 mm) va ulardan yasalgan buyumlarni ulashda 

eng ko’p qo’llaniladi. 

Ulanadigan  sirtlarni  qizdirishda  atsetilen  (C

2

H

2

),  vodorod  (H

2

),  koks  gazi, 

tabiiy  gazlar  kabi  yonuvchi-gazlardan  foydalanish  mumkin.  Lekin  issiqlik  berish 

qobiliyati  (Q),  narxi  va  boshqalar  nuqtai  nazaridan  qaraganda  kalsiy  karbididan 

olinadigan atsetilen eng ma’quli hisoblanadi. Kalsiy karbidi olish uchun koks (C) va 

so’ndirilmagan  ohak  (CaO)  aralashmasi  elektr  pechlarda  1900-2300°S  haroratda  va 

havosiz sharoitda qizdiriladi:    

3C+CaO=CaC

2

+CO; 

Hosil  bo’lgan  suyuq  karbid  kovshlarda  sovitilib  maydalangach  (2-80  mm) 

maxsus zich qopqoqli bochkalarda saqlanadi. Kalsiy karbididan atsetilen olish uchun 

atsetilen generatorlarida karbidga suv ta’sir qildiriladi:                                              

CaC

2

+2H

2

O=Ca(OH)

2

+C

2

H

2

; 

   Odatda 1m

3

 C

2

H

2

 olish uchun 4,3-4,5 kg karbid ketadi.