A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tarix fakulteti

Davlat chegarasi-davlat mustaqilligining zaruriy belgilaridan biri bo‘lib, har qanday davlat o‘z hududiy chegarasiga egadir. Davlat hududining boshqa davlat hududi bilan tutash chizig‘i davlat chegarasi deb e’tirof etiladi.
O‘zbekiston Respublikasi beshta mustaqil davlat-Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston va Afg‘oniston davlatlari bilan chegaradoshdir.
Davlatimiz hududi chegaralarining umumiy uzunligi 6221 kilometrni tashkil etadi. Jumladan, Afg‘oniston bilan chegara-137 km, Qozog‘iston bilan-2203 km, Qirg‘iziston bilan 1099 km, Tojikiston bilan-1161 km, Turkmaniston bilan-1621 km dan iborat.
Konstitutsiyamizning 3-moddasida O‘zbekistonning davlat chegarasi va hududi dahlsiz va bo‘linmasdir deb qayd etilgan.
O‘zbekiston davlat chegarasini qo‘riqlash vazifasini Respublika chegara qo‘shinlari amalga oshiradi.
Deklaratsiya (fr. deklaration-bayonot)-1.Alohida siyosiy-yuridik hujjatlarning ularga tantanali xususiyat berish, ularning tegishli davlat taqdiri uchun katta ahamiyatini ta’kidlash maqsadiga ega bo‘lgan nomi. Normativ-huquqiy hujjat bo‘lmish Deklaratsiyaning o‘ziga xos jihati shundaki, ulardagi qoidalar o‘ta umumiy, nomuayyan xususiyatga ega bo‘lib, qo‘shimcha ravishda qonun bilan tartibga solishni talab etadi.
2.Xalqaro huquqda tomonlar bilan kelishilgan qoidalar va maqsadlarni ifodalovchi tantanali hujjat. Majburiy xususiyatga ega emas. Odatga aylanganligi sababli davlatlar uchun majburiy bo‘lib qolgan 1948 yilgi Inson huquqlari deklaratsiyasi bundan mustasno.
De-fakto (tan olish)-xalqaro huquqda yangi vujudga kelgan davlat yoki hukumatning jahon hamjamiyati va davlatlar tomonidan tan olinishi. Bu davlat va hukumat e’tirofining rasmiy lekin tugallanmagan, to‘liq bo‘lmagan tan olinishi. Bunday e’tirof odatda vaqtincha xususiyatga ega bo‘lib, de-yure-e’tirof etishga o‘tish bosqichidir.
De-yure-yangi vujudga kelgan davlat yoki hukumatni tan olish bilan birga, bu davlat yoki hukumat bilan rasmiy jihatdan va huquqiy asoslarda munosabatlarni yo‘lga qo‘yish.