A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tarix fakulteti

Barter-pulsiz bevosita tovar ayirboshlash. Ko‘proq rivojlanmagan tovar munosabatlari davri uchun xos bo‘lgan kelishuv.
Biznes (ingl. business-faoliyat, mashg‘ulot)-daromad keltiradigan yoki boshqa naf beradigan ho‘jalik faoliyati; sohibkorlik-tijorat ishlari bilan shug‘ullanish, pul topish maqsadida biror ish bilan band bo‘lish. Biznes tovar ishlab chiqarish va uni sotish, xizmat ko‘rsatish, transport va boshqa sohalardagi faoliyatdir. Biznes xo‘jalik yuritish ko‘lamiga qarab yirik, o‘rta va mayda turlarga bo‘linadi. Yirik biznesga asosan ishlab chiqarishda 500 dan ortiq kishi band bo‘lgan, o‘rta biznesda 20-500 kishi band bo‘lgan korxona va firmalar, mayda biznesga 10-20 va undan kam kishi ishlaydigan korxonalar kiradi.
Birja (nemischa bo’rse-hamyon)-bozorni uyushtirishning tashkiliy shakli. Tovarlar birjasi, qimmatbaho qog‘ozlar (fond) birjasi, valyuta birjasi, tovar bo‘lgan “ish kuchi” oldi-sotdisi (mehnat birjasi) kabi turlari mavjud. Birjada brokerlar (dallollar), dilerlar (olib-sotuvchi savdogar), treyderlar (brokerning vakili) faoliyat ko‘rsatadi.
Bozor iqtisodiyoti-ko‘pchilik xalqlarga manzur bo‘lgan va ular kelajagini ta’minlovchi iqtisodiyot hisoblanadi. U hozirgi davrga xos umuminsoniy iqtisodiyotdir.
Bozor iqtisodiyoti iqtisodiy faoliyatda erkinlikka, xo‘jalik yuritishda oqilonalik tamoyillariga asoslangan demokratik iqtisodiyotdir.
Bozor iqtisodiyotining o‘ziga xos rivojlanish mexanizmi bor, u iqtisodiy stimullarga, ya’ni kishilarni to‘q va xotirjam yashash, obro‘ e’tiborga ega bo‘lish, hayotda o‘z o‘rnini topish kabi manfaatlarini yuzaga chiqarishga asoslanadi. Bozor mexanizmi iqtisodiy rag‘batlantirish mexanizmidir. Bozor iqtisodiyotiga xos belgilardan biri erkin, ya’ni liberallashgan narxlarning bo‘lishi va hamisha narxni hisobga olib, foyda-zararni nazarda tutgan holda ishlashdir.
Bozor iqtisodiyotida daromadlarning yuqori chegarasi belgilab qo‘yilmaydi, bu esa kishilarda pul topish ishtiyoqini kuchaytirib, ishlab chiqarishga rag‘bat beradi. Boy kishilar ibrat bo‘lib xizmat qiladi, boylikka xavas uyg‘onib, kishilarda boy bo‘lishga intilishni kuchaytiradi, iqtisodiy faollik va taraqqiyotni ta’minlaydi.