A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tarix fakulteti

AVLIYO SHAYX MAVLON BOBO. Bu maqbara Xorazm viloyatining Xiva tumanidagi Eski Qiyot qishlog‘ida bo‘lib, Xiva xonligidagi XVII asrda yashab o‘tgan din peshvosi, islom dinining Movarounnahrdagi targ‘ibotchilaridan biri SHayx Mavlonga bag‘ishlab qurilgan. SHayx Mavlon yoshligida Xivada, so‘ngra Buxorodagi madrasalarda ta’lim olgan. SHayxlik martaabasiga erishgach o‘zi tug‘ilib o‘sgan Qiyot qishlog‘iga qaytib kelgan va qorixona ochib shayxlik qilgan. Aholi bu muhtaram zotni olimu-ulamolarligi, karomatli shayxlardan bo‘lgani uchun unga e’tiqod qilishgan. Vafotlaridan keyin SHayx Mavlonni shu qishloqda dafn qilishgan. So‘ngra qabri ustiga baland peshtoqli xonaqo va gumbaz qurishib, atrofini obod qilishgan. Keyinchalik bu maqbara atrofida shu qishloqda vafot qilgan kishilarning mayitlari qo‘yilib, katta qabristonga aylangan.

SHayx Mavlon bobo qabristonida xorazmlik ulug‘ allomalar, tarixnavislar Munis va Ogahiylar dafn qilingan. Bu xaqda xivalik tarixnavis Xasanmurod Qoriy yozadi: Munis natavonlig‘ bistarida (og‘ir kasallanib) yigirma sakkiz kun yotib... ellik besh yoshida bul dunyodan ko‘z yumib, safari oxirat aylab behishti javodoniga manzil qiladur. Ammo Olloqulixonning farmoni bilan Munisning loshin (jasadin) taxtiravonga solib, Xorazmga keltirib, Qiyot qishlog‘ida SHayx Mavlon bobo xuvori shariflarida otasi Avaz mirobning yonida tazadin maqbara solib, xok mazallat ichra dafn qiladurlar”.

SHayx Mavlon bobo qabri ustiga qurilgan xonaqoh, ayvon va hovlichadan iborat bino. Binoning hozirgi ko‘rinishi 1889-1891 yillar mobaynida Xiva xoni Muhammad Rahimxon soniy – Feruz tomonidan barpo qilingan. Xonlikdagi muqaddas ziyoratgohlardan biridir. Majmuada bir necha marta ta’mirlash tiklash ishlari olib borildi. 2004 yilda buyuk shoir, tarixchi Muhammad Rizo Ogahiy yubileyi munosabati bilan SHayx Mavlon bobo qabristonidagi shoir qabri ustiga maqbara qurildi va SHayx Mavlon bobo majmuasi ham tubdan ta’mirlandi. Munis va Ogahiylarning ham maqbaralari qayta ta’mirlanib, tevarak – atrofi obodonlashtirildi. Bugungi kunga kelib xonaqoh gumbazi ta’mirtalab axvoldadir.