A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tarix fakulteti

AVLIYO BAHOVUDDIN ESHON. Bahovuddin eshonning qabri Xorazm viloyati Xiva tumanining SHixlar qishlog‘ida joylashgan. XVIII asrda Xiva shahrida tavallud topgan. Baxovuddin eshon Xivadagi maktab, madrasalarni bitkazib, Afg‘onistonning Karrux degan mavzesida joylashgan katta shayx-xalifalar ta’limni davom ettirigan. SHayxlik martabaasiga erishgach o‘z ona vataniga qaytgan va Xiva shahri yaqinidagi SHayxlar qishlog‘ida qorixona ochib, eshonlik bilan shug‘ullangan. Obidlik bilan shuhrat qozongan ulug‘ kishilardan bo‘lgan. Bahovuddin eshonning oltita o‘g‘li bo‘lib, ular ham otasidan eshonlik rasm-rusumlari va qoidalarini o‘rganib, otasidan keyin eshonlik ma’rtabaasiga erishganlar.

Tarixiy ma’lumotlarning guvohlik berishicha Baxovuddin eshon o‘z davrida juda obro‘li va bilimli eshonlardan bo‘lib, u kishiga Xiva xonlari va aslzodalari xam e’tiqod qilishgan. Baxovuddin eshon shu sababli katta qorixona, xovli joy va katta miqdorda vaqf erlarga ega bo‘lgan.

Bahovuddin eshon so‘ngi vaqtlarda Xiva tumanining Pirnaxos degan qishlog‘ida masjid va qorixona qurdirib, o‘g‘li Boboxon eshonni shu masjid va qorixonaga SHayx qilib tayinlagan. Boboxon eshon esa o‘z navbatida so‘filar va xalqning yordami bilan, unga berilgan 15 tanob erdan keladigan va nazr-niyoz, xayr-ehsondan tushadigan daromad hisobidan YAngiariq tumanidagi (oldin Xiva shahridagi “Oq masjid”ning vaqf eri bo‘lgan) Oq masjid qishlog‘ida bir qorixona qurdirib, Xiva xonidan 40 tanob er olib u erga ham aholi yordami bilan bir qoriyxona qurdirgan va u erda o‘g‘li Fahriddin shayxlik qilgan. Faxriddin eshon ham o‘z navbatida so‘filar va shu qishloqning aholisi yordamida, 40 tanob erdan keladigan daromad va nazr-niyoz, xayr-ehsondan to‘plangan mablag‘ hisobidan katta masjid, maqbara, qoriyxona bunyod qildi.

Baxovuddin eshonning bunday saxiy, uddaburon, din xomiysi ekanini ko‘rgan Xiva xonlari uni doimo qo‘llab – quvvatlab turishgan. Bu kishi umrlarini oxirida Xiva xonidan 40 tanob er olib, Sayot qishlog‘ida ham qorixona ochib, bunga o‘g‘li SHamsiddinni shayx qilib qo‘ygan.

Baxovuddin eshon olamdan o‘tgandan keyin u kishi SHixlar qishlog‘ida dafn etilib, qabri ustiga baland peshtoqli xonaqo, gumbaz, qorixonalar va ziyoratchilar uchun turar joylar qurildi.

Xozirgi kunda Bahovuddin eshoning maqbarasi va uning atrofidagi qabriston saqlanib qolgan, lekin Sayod va Oqmachit qishlog‘ida masjid, qorixonalar buzilib, o‘rnida XX asrning 60 yillarida maktab binosi va kolxoz omborxonalari qurilgan.