A. Q. Q a y im o V aholi yashash joylarini



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet62/78
Sana18.01.2022
Hajmi4,73 Mb.
#386890
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   78
Bog'liq
AHOLIYASHASHJOYLARINIKOKALAMZORLASHTIRISHPDF

29-rasm.
  Sada qayrag‘ochning sharsimon shakli.
K AV K AZ Q A T R A N G ‘IS I -  C E L T IS   C A U C A SIC A
Daraxt  yoki  buta  o ‘simligi  bo‘lib,  bo‘yi  4-7  m  ga  etadi. 
Po‘stlog‘i  silliq  kul  rang.  Novdasi  qo‘ng ‘ir,  qizil.  Barglari  qalin 
p o ‘stli,  tuxum simon  tishchali.  Mevasi  sentyabr-oktyabr  oylarida 
etiladi.  U  sariq-qizg‘ish  rangda.  Kavkaz,  0 ‘rta  Osiyo,  Eron  va 
A fg‘oniston  to g‘laridagi  toshli  erlarda  dengiz  sathidan  1500  m 
gacha  balandlikda  o ‘sadi.  Uni  tog‘  o ‘rmonchiligi  va  meliorasiya 
ishlarida,  jum ladan,  tog‘  qiyaliklarini  yuvilishdan  saqlash  maqsa­
dida  ekish  tavsiya  etiladi.  Ukrainada,  Shimoliy  Kavkazda  xushman- 
zara  daraxt  sifatida  ekiladi.  Lekin  sovuqdan  zararlanadi.  G ‘arb  va 
silliq  qatrang‘ilar,  tarqalishi  va  boshqa  xossalari  bilan  kavkaz 
qatrang‘isidan  farqlanadi.  Bu  har  ikkala  tur  ham  Shimoliy 
Amerikada  tarqalgan  bo‘lib,  bundan  150  yil  ilgari  MDH  ga 
keltirilgan.  X ozir  Ukrainada,  Kavkazda  va  boshqa  hududlarda
o ‘sadi.  Botanika  bog‘ida  yaxshi  o ‘smoqda,  u  qurg‘oqchilikka juda 
chidamli,  suv kam bo‘lgan  erlarni  ko‘kalamzorlashtirishda juda mos 
keladi.
IPA K  AKASIYA -  A L B IZ Z IA  JU L IB R IS S IN
0
‘rta  bo‘yli  daraxt  o ‘simlikdir,  uning  bo‘yi 
10-12
  m  ga, 
diametri  40  sm  ga  etadi.  Shox-shabbasi  soyabon  shaklda  bo‘lib, 
nihoyatda  chiroyli.  Shoxlari  kulrang,  yasmiqchalari  ko‘p,  bir  yillik 
novdalari yashil, mayda kul  rang yasmiqchali, tuksiz.  Barglari  qo‘sh 
patsimon  murakkab  tuzilgan,  bargchalari  mayda,  lansetsimon,  bo‘yi 
8-12  mm,  eni  0,5-0
,6
  mm,  har  ikkala  tomoni  yashil,  tuksiz.  May 
oyining  oxiri-iyunning  boshlarida  gullaydi.  Guli  nektarli.  Mevasi 
yassi  dukkak.  Ipak  akasiyaning  tavsifli  belgilaridan  biri  shuki, 
kechqurun  quyosh  botgandan  keyin  barglari  yig‘iladi  va  osilib 
turadi,  ertalab  kun  yorishgach  yana  o ‘z  holiga  qaytadi.  Y og‘ochi 
qattiq,  sariq-jigar rangda,  yaxshi  randalanadi, juda  chiroyli,  shuning 
uchun mebel sanoatida ishlatiladi, undan turli  asboblar yasaladi.
30-rasm.
  Ipak akasiya daraxti: 
a) gullagan daraxti;  b) manzarali gullari va barglari


Ipak  akasiya  tropik  o ‘simligidir.  M DHda  Ozarbayjonning 
janubiy  tumanlarida  tog‘  tekisliklarida  o ‘sadi.  P o‘stlogMda 
8
%  ga 
yaqin  oshlovchi  moddalar  bor.  Qora  dengiz  bo‘yidagi  shaharlarda 
ko‘p  ekiladi.  Toshkent  shahrining  ayrim  joylarida  uni  uchratish 
mumkin,  lekin  uncha  ko‘p  tarqalmagan.  Chunki  yosh  vaqtida  qattiq 
sovuqdan  zararlanadi.  Lekin  bizning  sharoitda  qattiq  sovuq  kam 
boMadi,  shuning  uchun  uni  keng  miqyosda  ekish  tavsiya  qilinadi. 
Uni yakka-yakka yoki guruh-guruh qilib ekish maqsadga muvofiq.
G L E D IC H IY A  -  G L E D IT S C H IA  T R IA C A U T H U S
B °  yi  25-  30  m  ga,  diametri  0,7  m  ga  etadigan  katta  daraxt. 
Shox-shabbasi  katta,  yoyiq,  siyrak,  p o ‘stlog‘i  silliq,  q o ‘n g ‘ir-kul 
rang,  yosh  novdalari  va  shoxlarining  p o ‘stlog‘i  kul  rang.  N ovda  va 
shoxlaridagi  barglari  qo‘Itig‘ida  shoxlanib  ketgan  tikanlar  boMadi, 
bu 
tikanlar 
o ‘zgargan 
novdalardir. 
Barglari 
uzun 
bandli, 
novdalarining  pastki  qismidagilari juft  patsimon,  o ‘rta  qismidagilari
qo ‘sh  patsimon  tuzilgan.  Bargchalari  mayda,  oval  shaklda,  cheti 
tekis.
Gledichiya  may  oyida  gullaydi.  Gullari  kichik  shingilsimon 
to ‘pgul  hosil  qiladi.  Ular  mayda,  tukli,  gulqo‘rg‘oni  yashil  rangda, 
xushbo  y,  nektarli  boMadi.  Ikki  jinsli,  ba’zan  bir  jinsli  boMadi. 
Dukkagining  bo‘yi  50  sm  ga,  eni  3-4  sm  ga  etadi,  etilish  oldidan 
t°   q  j 'g f r  rangga  kiradi.  Mevasining  eti  mazali,  tarkibida  fitonsid 
moddasi  bor.  Dukkagining  ichida  loviyasimon  urug‘  boMadi.  UrugM 
endospermsiz.  Po  sti ju d a  qalin  va  qattiq  boMib,  urug‘ning  tez  unib 
chiqishiga  to ‘sqinlik  qiladi.  Shuning  uchun  urugMni  sepishdan  oldin 
suvda ivitib, p o ‘sti zararlantiriladi.  U shundagina unib chiqadi.
Gledichiya  tez  o ‘sadi,  120  yil  yashaydi.  Yon  va  o ‘q  iidizlari 
erga  1,5  m  chuqur  kiradi,  atrofga  20  m  gacha  tarqaladi.  U  ildizdan 
bachkilaydi  va  to ‘nkasidan  o ‘sadi.  Tanasidagi  tinim  holatidagi 
kurtaklardan  bo‘yi  15-20  sm  ga  etadigan  tikanlar o ‘sib  chiqadi,  ular 
shoxlanib  ketadi  va  tananing  hamma  qismini  qoplaydi.  Ularda  barg 
v a ^  gullar  rivojlanishi  mumkin.  Ayrim  turlarida  tikan  mutlaqo 
boMmaydi.  Gledichiya  chetdan  changlanadi.  Bundan  tashqari,  uning 
tikanli  tikansiz  tuplari  birga  o ‘sadi.  Shuning  uchun  tikansiz
.  qb  olingan  urugMardan  o ‘sib  chiqqan  nusxalarining 
tuplaridan  y % da?  uchinchi  y iii  tikan  paydo  boMadi.  Gledichiya 
ba  zilanda, 
0
  ikani 
Buyuk ko‘ilar va Preriy  viloyatlarida  hamda
™palachi  togMarida  tarqalgan.  MDH  da  u  150  yildan 
sharqdagi  App 
^
  ^   erlarda  0 buyon  eklla<^ raxt?  j anubiy  tumanlarda  va  Markaziy  Osiyo 
chidamsiz 

yaxshi  otsad;  Q ‘rmon-dasht  mintaqasida  sovuqdan 
respubl'ka ari  k _n tikansiz shakH  sovuqqa biroz chidamli. 
zararlanadi- h - ng  yog0
‘zakli,  qattiq. 
0
‘zagi  pushti-sariq,

gi  sargMsh  rangda.  Uning  yog‘ochi  duradgorlikda
o ‘zak  t e y a r a ^  
iHsh  materiallari  ham  olinadi.  U  ihota  o ‘rmon
ishlatila  i. 
qjlishda muhim ahamiyatga ega.
qatorlari  barp^ M
BUNDUK —  G YM N OCLAD U S
,  faxt  boMib,  bo‘yi  30  m,  diametri  1  m  ga  etadi.  Tanasi 
t  Ka«a  da  poto ‘g ‘ri  o  sad 
k()tk. kul  rang  Barglari  qo‘sh  patsimon,  bo‘yi  50 
Novdasi  yo 
»
  Bargchaiarining  cheti  tekis,  bandli,  bo‘yi  5  sm,  eni  4 
sm  dan  or a  ^ u„ ari  t
0
‘g ‘ri,  ko‘p yigMlib  shingilcha hosil  qiladi,  oq- 
sm  ga  etadi.  boMib^  Umon  hidi  keHb  turadi  May  oyida  gullaydi.
sariq  rangda 
^
  0 *simlik  Mevasi  dukkak,  bo‘yi  18-20  sm,  eni  3-5 

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   78




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish