A. P. R im k ev ic h

4 4 .  E lastik   tebranishlar.  M a tem a tik   m ayatnik.
T ebranm a  h arakatda  en ergiyan in g  aylan ish i.  R ezon ans
9 3 1 .  Bikrligi  160  N /m   boMgan  p ru jin ag a  o silgan  400  g 
m assali  y u k n in g   teb ra n ish   c h a sto ta sin i  toping.
9 3 2 .  B ik rlig i  2 5 0   N / m   boM gan  p r u jin a g a   b o g T a b  
q o ‘yilganda  16 s ichida 
2 0
  m arta tebranadigan yukning massasini 
top in g .
933. A vtom obilga uning yuk ortilm agandagi m assasiga teng 
m assali  yu k   o rtilg a n d a n   keyin  a v to m o b iln in g   re sso rlarid a 
te b ra n ish   ch a sto ta si  n e c h a   m a rta   o ‘zagaradi?
934.  U zu n   rezina arqo ng a osilgan  yuk  T davr bilan te b ra n ­
m o q d a   edi.  A gar a rq o n n in g   3 /4  qism   uzunligini  kesib tash lab , 
qolgan qism iga yan a o ‘sha yuk osilsa,  teb ra n ish la r davri  n ec h a 
m arta o ‘zgaradi?  Iloji  boMsa, javobni tajribada tekshirib ko‘ring.
9 3 5 .  P ru jin a  yoki  rezina  a rq o n g a   yuk  osing  va  u n in g   x  
uzayishini  oMchang.  Bu  y u k n in g   te b ra n ish   d av rin i  hisoblab 
to p in g   (m assa  n o m a ’lu m ) va jav o b n i  tajrib ad a  tekshiring.
9 3 6 .  Bikrligi  1000  N / m   boMgan  p rujin aga  osilgan  1  kg 
m assali yuk  10 sm  am p litu d a bilan tebranadi. Y ukning h arakat-
133

---

lanish tenglam asi x = x ( t)  ni yozing.  Elastiklik  kuch in in g  vaqtga 
bo g ‘liq  h o ld a  o ‘zgarishini  ifodalovchi  fo rm u lan i  yozing.  E las­
tiklik  k u ch in in g   eng  k a tta   q iy m atin i  va 
1 / 6
  d av rd an   keyingi 
q iy m atin i  toping.
9 3 7 .  U zunligi  80  sm   b o ‘lib,  3  m in   ic h id a   100  m a rta  
tebrangan  m ayatnik bilan  laboratoriya ishini bajargan o ‘quvchi 
erk in   tu sh ish   tezla n ish i  u c h u n   q a n d a y   q iy m a t  olgan?
9 3 8 .  B ir  xil  vaqt  ic h id a   biri  10  m a rta ,  ik kinch isi  esa  30 
m arta tebranadigan  ikkita m atem atik  m ayatnikning uzunliklari 
q an d a y   n isb atd a  boMadi?
939.  Q uyidagi  h ollarda m etall sterjenga osilgan  m ayatnikli 
so atn in g   yurishi  q a n d a y   o ‘zgaradi:  a)  h a ro ra t  koM arilganda; 
b )  to g ‘ga  k o ‘tarilg an d a ;  d)  q u tb d a n   ek v ato rg a  k o ‘c h g a n d a?
9 4 0 .  Ipg a  o silgan   p o ‘la t  s h a rc h a   ostiga  k u chli  m ag n it 
jo y lash tirilsa ,  sh a rc h a n in g  te b ra n ish   ch a sto ta si  q a n d a y  o ‘zga- 
radi?
941.  Bir xil vaqt ichida bitta m atem atik m ayatnik 50  m arta, 
ikkinchisi  30  m a rta  te b ra n a d i.  A gar u lard a n   biri  ik k in ch isid an  
32  sm   kalta  boMsa,  u larn in g   u zu n lik larin i  to p in g .
9 4 2 .  U zun lig i  2,5  m   boMgan  m a te m a tik   m a y a tn ik   10  sm  
a m p litu d a   b ilan   te b ra n m o q d a .  x  = x (t)  h a ra k a t  ten g lam asin i 
yozing.