A navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti iqtisodiyot fakulteti ijtimoiy iqtisodiyot, menejment va moliya kafedrasi

2.5. Menejment usullari va turlari 

Menejment  usullari  ishchi  jamoalari  oldiga  quyilgan  vazifalarning  uz  vaqtida 

yuqori  sifatli  qilib  bajarilishini  ta’minlash  uchun  ularga  nisbatan  kuriladigan  zarur 

chora – tadbirlarni  va ta’sirchan usullarning  qullanilishini  bildiradi. 

Ishlab  chiqarishni  boshqarishda  qullaniladigan  barcha  usullar  uzaro  uzviy 

bog’lik bo’lib, ular bir - birini  tuldiradi.  Boshqaruv usullari  uzining  tavsifiga  kura: 

a) iqtisodiy; 

---

 

40 

 

b) tashkiliy  - ma’muriy; 

c) ijtimoiy  - ruxiy  bulishi  mumkin. 

Boshqarishning  bu  usuli  xodimlar  va  mexnat  jamoalarining  moddiy 

manfaatdorligiga  asoslangan  bo’lib,  davlat  jamoat  va  xar  bir  xodimning 

manfaatlarini  bir-biri  bilan  uzviy  bog’lanishiga  imkon  xozirlaydi. 

Ishlab  chiqarishning  iqtisodiy  usullariga  tannarx,  narx,  foyda,  rentabellik, 

xo’jalik  hisobi,  moddiy  rabatlantirish  fondi  kiradi.  Iktisodiy  boshqaruv  usullarining 

asosiy  vazifasi  ishlab  chiqarishda  xar  bir  maxsulot  birligiga  sarflanadigan 

xarajatlar  miqdorini  kamaytirishga  imkon  beruvchi  xujalik  mexanizmlarining 

yangi  usullarini  ishlab  chikish  va  undan  samarali  foydalanishdir.  Xo’jalik 

mexanizmi  negizini  uchta  asosiy  masala  :  ishlab  chiqarishni  boshkarish, 

rejalashtirish  va  rag’batlantirish  tashkil  etadi.  Ular  xo’jalik  mexanizmida  umumiy 

qilib  birlashtirilganda  davlat  iqtisodini  tutib  turadi.  Xo’jalik  mexanizmi  uz  ichiga 

boshqaruvning  asosi  bo’lgan  rejalashtirishni,  xo’jalikni  boshkarishda  amaliyetda 

qo’llaniladigan  iqtisodiy  dastaklarni,  xo’jalik  tashkilotlarining  tashkiliy  tuzuimni, 

ularning  ish  usullarini,  mexnat  jamoalarining  ishlab  chiqarishni  boshqarishda 

qatnashishini  oladi.