A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

g,
mustahkamlik sinfi 10,9 va 40x markali po‘latdan ishlangan.
0,2-sinf bo‘yicha 6 
mkm
qalinlikda qoplangan shpilka quyidagicha 
belgilanadi:
Shpilka 2M20xl,5-8gxl00.109.40X.026 GOST 22032-76.
Burab kiritiladigan qismi 
l = l , 6 yd,A
sinf aniqlikdagi, 1-bajarilishdagi 
rczbasining diametri 
d
=20 mm, burab kiritiladigan qismidagi rezbasi mayda 
qadam li 
P = l,5
mm, dopusk maydoni 2
r,
gayka burab kiritiladigan rezbali 
uchining rezbasi qadami yirik 
P =
2,5 mm, dopusk maydoni 
6g,
uzunligi 
160 m m , 
mustahkamlik sinfi 6,6 va qoplamasi 0,5 bo‘lgan shpilkaning 
shartli 
belgilanishiga misol: 
Shpilka M 20^-(l,5/2r) y 6 g l60.6,6.0,5.
Shpilka uyasi. 
Shpilka 
burab kiritiladigan rezbali 
teshik shpilka uyasi deyiladi 
(5.12-rasm). Uya aw al parma 
bilan rezba diametrining ichki 
diametriga, y a’ni d;=0,85xrf 
ga teng q ilib , /= 1 ,5 * ^
o ‘yiladi. Uyaning tubidagi 
konus parma uchidagi konus 
izi boTib, u 120° ga teng. 
K eyin bu uyaga m etchik 
yordamida rezba o‘yiladi.
S h p ilk a
u y a s in in g
chuqurligi uya ishlanadigan 
d e t a in in g
m a te r ia lig a
b o g ‘liq. P o ‘lat, b ro n za 
qattiq qotishm alar uchun 
uya chuqurligi l,5aL.. l,75c h o ‘y a n d an va b o sh q a
yum shoq qotishm alardan 
i s h l a n g a n
d e t a l l a r d a
chuqurligi 1,75^... 3
d
qilib 
o‘yiladi.
5.12-rasm
61

---

5.13-rasm
5.4. 
G aykalar. Bolt yoki shpilkaga burab kiritiladigan ichki rezba 
ochilgan detalga 
gayka
deyiladi. Gayka olti qirra yoki kvadrat shaklida 
hamda gayka-barashka (5.14-rasmga qarang, qo‘lda buraladigan quloqli 
gayka) ko‘rinishida tayyorlanadi.
5.14-rasm
Olti qirralli gaykalar eng ko‘p tarqalganbo‘lib, o ‘zining konstruksiyasi 
bo'yicha oddiy (GOST 5915-70, GOST 5927-70, GOST 15526-70), 
o‘yiqli va tojsimon (GOST 5918-73, GOST 5932-73), normal, past (ensiz) 
(GOST 5916-70), baland (qalin) (GOST 15523-70) va juda baland (GOST
15525-70), bir yoki ikki faskali, faskasiz qilib tayyorlanadi (5.15-rasm). 
Ensiz gaykalarda