A n V a r c h o r iy e V

m at q ilm aydigan m a ’naviy q ashsh oq kishilardan qattiq nafrat-
lanadi. O dam larning bu dun yod agi ishlariga x o liso n a b ah o b eri­
ladigan o 'sh a jah an n am d a ham n o d o n kishilar b ilan birga
b o'lm aslik n i uqtiradi. C hunki n o d o n lik — k ish in in g tu b a n la sh i-
shidir. S h u n in g u ch un h am , n o d o n lik d a n q o ch ib , «yer ostiga
kirdim m an o», deb yozgan e d i1.
Ahm ad Yassaviy hikmatlarida on a-zam in , uning tuprog'i har
tom onlam a ulug'lanadi2. O'zligini tushungan har bir kishi, o'zi
tug'ilib o'sgan «tufrog'»ni e ’zozlam og'i, uning duosini olm og'i lozim .
O 'z tuprog'ini qadrlash — ona Vatanni hurmat qilmoqdir. O 'z
kindik qoni to'kilgan tuproqni qadrlamagan kishi yovuz va johildir.
Tuprog'idan uzilgan kishining xotirasi, d o ‘st-u birodari bo'lm aydi.
S h u n d a y q ilib , A h m a d Y a ssa v iy a so s 
so lg a n
y assa viya
ta ’lim otin in g sh akllan ish ida, bir to m o n d a n N ish o p u r, ikkinchi
to m o n d a n X u roson ta s a w u f m aktablarining, ayniqsa, ta s a w u f-
ning q ad im iy tariqatlaridan biri — m a lo m a tiy a n in g ta ’siri s e ­
zilarli b o'ld i. Yassaviya tariqati XII asrda M ovarounnahr, X u ro ­
son va Xorazm xalqlari orasida yoyildi. M ovarounnahrda yassaviya
ta’lim otini fuqarolar ongiga singdirishda H akim ota, Q usam Shayx
bob o H uvaydo V aliy, qashqadaryolik H azrati B ashirlarning x iz -
matlari sezilarli b o'ld i. O 'z n avbatida, yassaviya zam in id a b ek -
to sh iy a 3 va iq on iya4 tariqatlari sh akllan di.
B ektoshiya tariqatiga A h m ad Y assaviyn in g shogirdlaridan biri
H oji B ektosh V aliy asos sold i. B ek tosh iy an in g g 'o ya viy-n a zariy
asosini shialik va alaviylik ta’limotlari tashkil etadi. Ushbu ta’lim ot
1 Qarang: 
Ahmad Yassaviy.
Hikmatlar. Toshkent, 1991, 79, 107, 113-betlar.
0 ‘sha asar, 42, 77, 98-betlar.
Xoja Bektosh Valiy hijriy 646-yilda Nishopurda tug‘ilgan, hijriy 738- 
(1337\1338) yillarda vafot etgan. Falsafiy-tasawufiy g‘oyalari «Maqalot» asarida 
bayon etilgan. Ushbu asar 1986-yilda Turkiyada professor Asqar Jushon tomo­
nidan alohida kitob etib nashr etildi.
4 Iqoniya tariqatining ta’sir doirasi hozirgi Toshkent viloyati hududida edi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---