A. N. Samadov, O. S. Jumanov

 
1 6 . 4 .   G a z l a m a l a r  
 
Gazlama - to„qish jarayonida tanda va ko„ndalang (arqoq) iplarining 
o„zaro  to„qilishidan  hosil  bo„lgan  buyum.  Gazlamalarning  iste‟mol 
xususiyatlari  ishlatilishiga  qarab  loyihalash  va  ishlab  chiqarish 
jarayonlarida  shakllanadi.  Tuzilmasi  ularning  elementlari  bo„lgan  ip  va 
kalavalarning to„qish dastgohida o„zaro joylashishi natijasida shakllanadi. 
Gazlama 
ishlab 
chiqarish 
texnologik 
jarayonlarining 
ketma-ket 
operatsiyalari  to‗qish  deb  ataladi.  Bu  jarayon  tayyorlov  va  to„qish 

---

240 
 
operatsiyalarini o„z ichiga oladi. 
Tayyorlov  operasiyasining  asosiy  maqsadi  tanda  va  arqoq  iplarini 
to„qishga  hozirlashdan  iborat,  Tanda  iplarini  to„qishga  tayyorlashda 
qaytadan  o„rash,  iplarni  tanda  o„tkazish  dastgohiga  qadash,  ohorlash  va 
ularni remiza teshikchalaridan o„tkazish kabijarayonlarbalariladi. 
Gazlamalar  olishda  mokili  avtomat,  mokisiz  va  jakkardli  to„qish 
dastgohlari ishlatiladi. 
Avtomat mokili to‗qish dastgohlarida mokilardagi naychalar avtomat 
ravishda  almashtiriladi.  Ular  ishlatilishi  bo„yicha  bir  va  ko„p  mokili 
bo„ladi.  Ko„p  mokili  dastgohlarda  gazlamalar  rangi,  xomashyosi  va 
tuzilishi har xil bo„lgan arqoq iplardan tayyorlanadi. 
Mokisiz  to‗qishda  dastgohda  arqoq  iplari  boshqa  iplar  orasiga 
(zevga)  qo„zg„almas  bobinalardan  mexanizm  yoki  pnevmomexanik 
usullarda beriladi. 
Jakkardli dastgohlarda murakkab yirik gulli gazlamalar to„qiladi.