A. N. Samadov, O. S. Jumanov

 

---

238 
 
1 6 .3 . T o ‗q i ma c h i l i k i p l a r i  
 
To‗qimachilik  iplari  deb,  tabiiy  va  kimyoviy  tolalardan  olingan 
noaniq  katta  uzunlikdagi,  kichik  enli,  to„qimachilik  buyumlari  tayyorlash 
uchun ishlatiladigan egiluvchan va mustahkam jismga aytiladi. 
Kalava  deganda,  yelimlash  yoki  eshish  yo„li  bilan  birlashtirilgan 
tolalardan  olingan  ip  tushuniladi.  Kalavalar  oddiy,  fasonli  va  tarkibi 
o„zgartirilgan bo„lishi mumkin. 
Kalava  -  ko„p  tarqalgan  to„qimachilik  iplarining  turidir.  Kalavalar 
olishda  sifati  turli  bo„lgan  bir  xil  xomashyo  hamda  har  xil  tolalardan 
foydalaniladi.  Yigirish  jarayoni  tolalarni  titish  va  tozalash,  aralashtirish, 
tarash,  tasmalar  olish,  ularni  eshib  uzun  iplar  (kalava)  hosil  qilish  kabi 
jarayonlardan iborat. 
Paxta kalavalari tarash, kardli va apparat usullarida, zig„irtolalaridan 
olinadigan  kalavalar  quruq  hamda  namli  yigirish,  jun  kalavalari  esa 
apparat va tarash usullari yordamida olinadi. 
To„qimachilik  materiallari  ishlab  chiqarishda  birdan-bir  ipak  iplari, 
kimyoviy kompleks va monoiplar hamda kesifgan iplar ishlatiladi. Bu iplar 
kalavalarga nisbatan yigirilmasdan olinadi.