A. N. Samadov, O. S. Jumanov

Seldlar  oilasi.  Seldlar  baliq  tovarlari  assortimentida  birmuncha 
muhim o„rin egallaydi. Seldlar - hajmi va mazasi turlicha bo„lgan dengiz 
baliqlaridir.  Ularning  bir  qismi  yarim  o„tkinchi,  ba‟zilari  esa  o„tkinchi 
baliqlar.  Seld  baliqlarining  skeleti  suyakli,  shu  sababli  ularniig  muskul 
to„qimasida suyak ko„p bo„ladi.  
Seldlarning tanasi tez tushib ketadigan tangachalar bilan qoplangan. 
Elkasida bitta suzgich qanoti bo„lib, u baliq tanasining o„rtasida joylashgan 
bo„ladi. Bu baliqning go„shti yog„liq va mazasi yaxshi. Bu oilaga mansub 
baliqlar  tuzlanadi,  dudlanadi,  ziravor  qo„shib  sirkalanadi  (marinovka 
qilinadi); ular konserva tayyorlashda xom ashyo bo„lib xizmat qiladi.           
Seldlar 
ovlanadigan 
rayonlariga 
qarab: 
Kaspiy 
seldlari 
(chernospinka,  Kaspiy  seldi),  Atlantika  seldi  (shimoliy  dengiz  seldlari); 
Tinch okean, Oq dengiz, Azov-qora dengizi seldlari (Dunay seldi, Kerch, 
Don,  Dnepr  seldlari)ga  bo„linadi.  Janub  dengizlarida  ovlanadigan  seldlar 

---

136 
 
tanasining yon biqini bo„ylab tikansimon o„tkir tangachalar joylashganligi 
bilan  shimol  va  Uzoq  sharq  dengizlarida  ovlanadigan  seldlardan  farq 
qiladi.  
Karplar oilasi sanoat ahamiyatiga ega bo„lgan baliqlar, ichida - eng 
ko„p oilaga ega baliq hisoblanadi. O„zbekiston suv havzalarida juda ko„p 
turli  karp  baliqlari  yashaydi,  ammo  ularning  hammasi  ham  sanoat 
ahamiyatiga ega emas. Eng ko„p sanoat ahamiyatiga ega bo„lganlari: karp, 
sazan,  vobla,  lesh,  plotva,  ribets,  kutum,  jerex,  taran,  usach,  chexon, 
shemeya, krasnoperka, beloglazka va boshqalardir.  
Karplar  asosan  ko„llarda  va  kamdan-kam  dengizlarda  ovlanadi. 
Vobla,  ribets,  kutum,  usach-  o„tkinchi  baliqlar;  sazan,  lesh,  jerex,  taran, 
beloglazka, chexon- yarim o„tkinchi; karas, yaz, krasnoperka va boshqalar 
-  chuchuk  suvda  yashovchi  baliqlardir.  Karplar  tanasi  zich  o„rnashgan 
turli-tuman  rangdagi (kumush rang, jigar rang, qizil, kulrang) tangachalar 
bilan  qoplangan.  Go„shtida  suyak  ko„p  bo„lsa-da,  lekin  juda  yumshoq, 
mazali  va  o„rtacha  yog„lidir.  Elkasida  bitta  suzgich  qanoti  bo„ladi.  yoy 
tomonida yaqqol ko„rinib turadigan chizig„i uni boshqa baliqlardan ajratib 
turadi.  Karplar  oilasiga  mansub  baliqlar  oshpazlikda,  konserva 
tayyorlashda foydalaniladi, shuningdek, ular tuzlanadi va dudlanadi.  
Okunlar  oilasi.  Bu  oiladagi  baliqlarga  okun,  sudak,  ersh,  bersh 
baliqlari kiradi. Okun va ersh-chuchuk suvda yashovchi baliqlar, sudak va 
bersh  esa  daryolardagina  emas,  balki  dengizlarning  qirg„oq  bo„yi 
payonlarida (dengizda yashovchi sudak) ham yashaydi. Okunlar oilasidagi 
baliqlar  uchun  ikkita  elka  suzgich  qanotlari  (birinchisi  nursimon  tikanli, 
suyakli,  ikkinchisi  suyaksiz)  va  biqinlarining  o„ziga  xos  rangdaligi 
(elkasidan  qorniga  tomon  ko„ndalang  o„tuvchi  qoramtir  chiziqlar) 
xarakterlidir. Okunlar oriq baliq hisoblanadi. Barcha okun baliqlari ichida 
sudak  eng  ahamiyatlisidir.  Sudak  yaxshi  sardak  beruvchi  eng  mazali 
baliqlardan  biridir;  sudak  go„shti  zich,  yumshoq  tuzilishli,  yoqimli  oq 
rangda,  yaxshi  hidli  bo„lib,  mayda  qiltiqlari  bo„lmaydi.  Okunning  ham 
ta‟mi va hidi yaxshi bo„ladi.