A. N. Norchayev, T. B. Sadikov, M. Z. Nurfayziyeva mintaqaviy turizm

Download 3,14 Mb. bet 86/90 Sana 03.07.2022 Hajmi 3,14 Mb. #736251

Bu sahifa navigatsiya:

• Shahar va tumanlar
• 2014 yil 2015 yil 2016 yil 2014
• 2010- yil 2015- yil

Lekin shunday bo‘lsada, Qoraqalpog‘iston Respublikasida pullik xizmat ko‘rsatish sohasini tumanlar kesimida tahlil qilinganda, Nukus shaxri eng katta ulushga ega bo‘lgan hudud bo‘lishi bilan birga deyarli pullik xizmatlarning 66-67 foizlik qismini Sh shahar hududida xosil qilinmoqda. Bu degani qolgan hududlar

210
bo‘yicha o‘rtacha olib qaralganda har bir tumanga 2,3-2,4 foizga to‘g‘ri keladigan xizmat ko‘rsatish amalga oshirilmoqda. Bu esa agar hududlarda teng miqdorda pullik xizmatlar ko‘rsatiladi deb olib qaralsa, Qoraqalpog‘iton Respublikasida 40 dan ortiq hudud mavjud bo‘lishi kerak bo‘ladi. Yoki boshqacha qilib aytganda, bu Respublikada tumanlar miqyosida pullik xizmatlar ko‘rsatish bo‘yicha notenglik mavjud va qoloq tumanlar soni 50 %lik dovondan oshgan. Ya’ni, agar qolgan tumanlarda Nukus shahri kabi xizmat ko‘rsatish rivojlantirilmaydigan bo‘lsa, qoloq tumanlar soni bundan ham ko‘payishi turgan gap.

Mamlakatimizda ko‘rsatilayotgan jami xizmatlarning 3,2 foizi Qoraqalpog‘iston Respublikasi hissasiga to‘g‘ri keladi. Aholi jon boshiga ko‘rsatilayotgan xizmatlar hajmi bo‘yicha Qoraqalpogiston Respublikasi o‘rtacha O‘zbekiston Respublikasi ko‘rsatkichining 50,6 foizini tashkil etadi va mamlakatimizda 10-o‘rinni egallaydi, bu jihatdan kam rivojlangan mintaqalar qatoriga kiradi. Xizmatlar sohasi o‘rtacha rivojlangan hududlarga Xo‘jayli, Taxtako‘pir, Qanliko‘l, To‘rtko‘l, Amudaryo, Mo‘ynoq, Ellikkal’a, Chimboy tumanlarini kiritish mumkin.

Bu tumanlarda axoli jon boshiga hisoblaganda, xizmatlar sohasi o‘rtacha Qoraqalpog‘iston Respublikasi ko‘rsatkichining 60 foizga yakinini tashkil etadi va xizmatlarning asosan savdo va umumiy ovkatlanish hamda transport, qishloq xo‘jaligi texnikalarini ta’mirlash va texnik xizmat ko‘rsatish yo‘nalishlari yaxshi rivojlangan.

Istiqbolda xizmatlar sohasini keng rivojlantirish orqali hudud iqtisodiyotini yanada rivojlantirish bo‘yicha juda katta imkoniyatlar mavjuddir. Buning uchun ushbu zamin keng tabiiy resurs, kapital va yuqori intellektual ishchi kuchi resurslariga egadir.

Asosan, korxonalar qarz mablag‘lari (debitorlik, kreditorlik) hisobiga faoliyat yuritmoqda, Shuningdek, mavjud bo‘lgan korxonalar qoloq yoki ishlamaydigan ahvolga kelib qolgan va mavjud infratuzilma etarli talablar darajasida emas. Investitsiyalar jalb etish bo‘yicha undan keyingi o‘rinlarda esa 2016- yilda Kegayli (14,5 mlrd. so‘m -umumiy investitsiya hajmidagi ulushi – 0,38 %ga teng), Shmanay

211

(9,8 mlrd. so‘m - umumiy investitsiya hajmidagi ulushi – 0,26 %ga teng) tumanlari turadi.

Qoraqalpog‘iston Respublikasi tumanlari kesimida asosiy kapitalga kiritilgan

investitsiyalar haqida ma’lumot

Tahlil o‘rnida solishtirganda, Qo‘ng‘irot tumaniga o‘tgan yil davomida 1925,8 mlrd. so‘m, Mo‘ynoq tumaniga 553,1 mlrd. so‘m hamda Nukus shaxriga 562,8 mlrd. so‘m investitsiya kiritilgan. Mintaqada xorijiy investitsiyalarning ulushi ham past darajada bo‘lib, 2016- yilda xorijiy investitsiyalar va kreditlar hajmining miqdori 1683,5 mlrd. so‘mga teng bo‘lib, 2015- yilga nisbatan 1216,4 mlrd. so‘mga yoki

42. 
    %dan ko‘proqqa kamaygan. 2010- yilda bu ko‘rsatkich 62,8 mlrd. so‘mga, 2013- yilda 736,6 mlrd. so‘mga teng bo‘lgan. Keyingi yillarda xorijiy investitsiyalarni Respublikada ko‘payishiga asosiy sabab neft va gaz konlarini izlash borasidagi yirik investitsiya loyihalarini amalga oshirilishi hisoblanadi. Lekin Respublikada to‘g‘ridan to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni umumiy jalb qilingan xorijiy investitsiyalardagi ulushi past darajada.
    

212