A. N. Aripov, G’. R. Abdullayev, O. N. Imomov

 
Nazorat savollari: 
1.
 
Birinchi tibbiy yordam uchun qanday vositalardan foydalaniladi?
 
2.
 
Birinchi tibbiy yordamning qanday umumiy qoidalari bor?
 
3.
 
Nafas  yo’llari  zaharlanganda  birinchi  tibbiy  yordam  ko’rsatish  qanday 
tartibda amalga oshiriladi. 
  
 
 
KASB-HUNAR KOLLEJLARI   O’QUV VA O’QUV-ISHLAB  
CHIQARISH USTAXONALARIGA QO’YILADIGAN 
 XAVFSIZLIK TALABLARI 
 
1. O’quv - ishlab chiqarish ustaxonalari va maydonchalarini tashkil etish 
tartibi 
 Maktab korxona, o’quv va o’quv-ishlab chiqarish ustaxonalari, ulardagi jixoz 
va  uskunalarning  joylashtirilishi  ishlab  chiqarish  korxonalarini  loyihalash 
talablariga,  Respublika  sanitariya-epidemiologiya  xizmati  tomonidan  tasdiqlangan 
sanitariya  qoidalariga  javob  berishi  lozim.  O’quv  tsexlari,  ishlab  chiqarish 
korxonalari  hududidan  chiqish  yo’lagi  yaqinida,  havoni  almashtirib  turish  uchun 
qulay  sharoitda  joylashtiriladi.  Ular  korxona  ichki  qismida  joylashgan  holda 
binodan  chiqib  ketish  uchun  yuk  tashish  yo’llari  bilan  kesishmaydigan  maxsus 
yo’laklarga  ega  bo’lishi  kerak.  Yo’lak  asfalt  yoki  beton  qo’lamaga  ega  bo’lishi 
zarur.  Texnologik  jarayon,  ish  jarayonida  qo’llaniladigan  jihozlar  hajmi  va 
og’irligini  e’tiborga  olgan  holda  o’quv-ishlab  chiqarish  xonalari  binoning 
yerto’lasidan  tashqari  har  qanday  qavatida  joylashtirilishi  mumkin.  SHuningdek 
qavatlararo shovqin izolyatsiyasining me’yoriy talablariga javob berishi lozim. 
 O’quv  tsexlari  tashkil  qilishda  korxonaning  boshqa  tsexlaridan  keladigan 
turli  zararli  ta’sirlardan  ximoyalanish  lozim.  Korxonaning  yuqori  shovqin  (75  db 
dan yuqori) va vibratsiyaga, havosida turli zaharli moddalarga ega tsexlarida o’quv 
maydonchalarini  tashkil  qilish  ta  hqiqlanadi.  O’quv  muassasasi  binosiga  tutash 
holda qurilgan o’quvustaxonalari sinf xonalari, boshqa qavatlardan tovush yutuvchi 
ka’ital  devor  va  izolyatsiyalash  vositalari  bilan  himoyalanishi  lozim.  O’quv 
ustaxonalarining  xonalari  yorug’,  issiq  va  quruq  bo’lishi  kerak.  Ustaxonalarni 
yerto’la  yoki  yarim  yerto’la  sharoitda  joylashtirish  tahqiqlanadi.  O’quv 
ustaxonalarining umumiy sahni va foydali maydoni bino, maktab yoki kollej, o’quv 
va  o’quv-ishlab  chiqarish  ustaxonalariga  oid  amaldagi  loviha  talablariga  javob 
berishi lozim. 

---

 
 
98 
 Pedagogik  jarayon,  xususiyat  va  mehnat  mashg’ulotlari  jarayonidagi 
o’quvchilarning  yuqori  faolligini  e’tiborga  olgan  holda  har  bir  o’quvchiga 
ajratiladigan  ish  maydoni  katta  yoshdagi  ishchilamikiga  nisbatan  25-40  foizga 
orttirilishi  lozim.  Tokarlik  ishiga  o’rgatishda  har  bir  ish            o’rni  6  m  kvadrat, 
frezerchi  v  a  ‘ardozlovchi  9-12  m  kvadrat,  elektr  ‘ayvandchiniki  7,5  m  kvadrat, 
uskunachi-slesar,  yig’uvchi  va  tahmirlovchi  kabilar  4  m  kvadrat  bo’lishi  lozim. 
Asbob  va  xom  ashyolar  saqlanadigan  o’quv-ishlab  chiqarish  jarayoniga  xizmat 
ko’rsatish,  tashib  keltirish  uchun  qulaylikni  e’tiborga  olgan  holda  joylashtirilishi 
kerak.  Uzun  o’lchamdagi  yog’och  material,  temir  va  boshqalarni  saqlash  xonasi 
tegishli tsexlar yonida, bitta eshigi tashqariga va ikkinchisi tsexga chiqadigan qilib 
joylashtirilishi  lozim.  Saqlash  xonasi  maydoni  tegishli  talab  asosida,  materiallami 
me’yor darajasida saqlash imkonini berishi lozim. Ishlab chiqarish xonasining ‘oli 
issiq,  silliq,  tozalash  uchun  qulay  bo’lishi,  changimasligi,  toyg’anoq  bo’lmasligi, 
shuningdek,  mazkur  xonada  tashkil  qilingan  ishlab  chiqarish  talablariga  javob 
berishi lozim. Beton ‘olga ega bo’lgan holda har bir o’quvchi ishchi o’rni yog’och 
to’shama bilan jihozlanadi. 
Yilning  sovuq  paytlarida  o’quv  ustaxonasidagi  namlik  va  havo  harorati 
tegishli ishlab chiqarish turiga qo’yiladigan talablar darajasida bo’lishi lozim. Eshik, 
zina’oya  va  yo’laklar  qurilish  hamda  yong’indan  saqlanish  qoidalariga  binoan 
joylashtirilishi  kerak.  Ustaxonaning  ichki  qismidagi  o’tish  joylari  aniq 
chegaralangan  bo’lishi,  o’q  chiziq  yoki  ulami  almashtiruvchi  belgilar  bilan 
ko’rsatilishi  lozim.  Yo’lak  va  zina’oyalarni  turli  buyumlar  bilan  to’sib  qo’yishga 
ruxsat  etilmaydi.  Devorlar  silliq  bo’lishi,  bo’yoq  bilan  qo’lanishi,  ularni  namlab 
tozalash,  imkonini  berishi  lozim.  Barcha  sanitariya-maishiy  xonalar  va  ulardagi 
jihozlar  soz,  ishchi  holatda  bo’lishi,  ozoda  holatda  saqlanishi  lozim.  CHang 
qo’lanishining  oldini  olish  uchun  ‘ol  har  bir  mashg’ulot  so’nggida  namlab  yoki 
boshqa usulda tozalab turilishi lozim. Ustaxona yuqori sifatli (sanitariya talablariga 
javob beruvchi) ichimlik suvi bilan ta’minlanadi. 
 O’quv-ishlab chiqarish ustaxonalari birinchi tibbiy  yordam ko’rsatish uchun 
zarur materiallar (a’techka) bilan ta’minlanadi. O’quvchilar uchun ustki va maxsus 
ishchi kiyimlarni saqlash uchun alohida shkaf ajratiladi.