А. Н. Алимарданов спорт машғулотларининг тамойиллари ва воситалари

КИРИШ
Илмий амалий лойиҳа ишининг долзарблиги: Мустақиллик туфайли жисмоний тарбия ва спорт юртимиз тараққиётининг барча соҳалари каби давлат сиёсатининг устувор йўналишлари доирасида ривож топмоқда. “Жимоний тарбия ва спорт тўғрисида”ги қонун, “Ўзбекистонда жисмоний тарбия ва спортни янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарор, “Оммавий спорт тадбирларини янада кучайтириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорлар ва шу сохага оид бошқа концептуал хужжатларнинг қабул қилиниши, уларнинг босқичма-босқич ҳаётга тадбиқ этилаётганлиги ҳамда Ўзбекитсон Конститутцияси “Таълим тўғрисида”ги ва “Қадрлар тайёрлаш миллий дастури” тўғрисидаги Қонунларда жисмоний тарбия ва спортга алоҳижда урғу берилиши юқорида қайд этилганфикр ифодасидир. Сўнги йилларда ўзбек спорти ўзининг юксак натижали билан мамлакатимиз шуҳратини жаҳон ҳамжамияти олдида тараннум этиб келаётганлиги, минглаб халқаро стандартларга мос спорт мажмуалари қад кўтараётганлиги юртимизнинг турли ҳудудларида энг нуфузли халқаро мусобоқаларнинг ўтказиб келинаётганлиги ушбу хужжатларнинг амалий маҳсулидир. Лекин юксак натижаларни қўлдан бермаслик, малакали, рақобатбардош спортчиларни тайёрлаш тўғридан-тўғри ёш истеъдодли захираларни етиштирш билан боғлиқдир.
Спорт фаолияти жараёни ҳозирги бозор иқтисодиётига ўтиш даврида жамиятни ўзи олий маълумотли мутахассислар тайёрлашга юқори талаб қўяди. Кейинги ўн йилликлар ичида замонавий спортда ёшариш жараёни юзага келмоқда. Машғулотлар жараёнига кўпроқ ёш спортчиларнинг жалп қилиниши ва спорт сохасидаги мутахассисларга жуда катта маъсулият юклайди. Жисмоний тарбия ва спорт тизимининг умумий тамойилларининг машғлуот жараёнидаги хусусиятлари борасида қилинаётган лойиха ишимизнинг долзарб муаммосига айланган.
Жисмоний тарбия ва спортни ривожлантириш, жисмоний тарбия воситаларини миллийлаштириш, машғулотларни замонавийлаштириш шу бугуннинг талабларидан бири ҳисобланади. Шунинг учун ҳам жисмоний тарбия ва спорт тизимида умумий тамойилларнинг машғулот жараёнидаги хусусиятларини мустақиллик нуқтаи назаридан ўрганиб чиқиш энг муҳим вазифалардан биридир. Биз танлаган мавзунинг долзарблиги ҳам ана шу билан белгиланади.
Мустақил Ўзбекистон кун сайин баркамол давлатга айланиб бормоқда. Ҳар соҳа эгалари давр талаби ва мавжуд шаролитдан келиб чиқиб ўз фаолиятини кўриб чиқиб қайта қурмоқда. Бу нарса жисмоний тарбия ва спорт соҳасида ҳам муайян даражада ўз ифодасини топмоқда. Чунки жисмоний тарбия ва спорт ижтимоий ҳаётнинг таркибий қисми саналган ва унинг ривожланиши ҳам ҳар бир даврнинг ўзига хос хусусиятлари билан узвий боғлиқлиги бўлган.
Шу боис Ўзбекистон Республикаси ўз мустақил даврининг бошланишидаёқ жисмоний тарбия ва спорт жараёнининг жамият тараққиёти учун аҳамияти катта эканлигига жиддий эътиборни қаратмоқда. Масалан Олий кенгашнинг 1992-йил 14-январда қабул қилинган “Жисмоний тарбия ва спорт тўғрисида”ги фикримизнинг ёрқин далилидир.
Жисмоний тарбия умумий тамойилларнинг машғулот жараёнидаги хусусиятлари ва ва ундан келиб чиқиб, жисмоний тарбияни ривожлантириш, жисмоний тарбия дарслари шаклларини миллийлаштириш шу бугуннинг талабларидан бири ҳисобланади. Шунинг учун ҳам бу муаммони мустақиллик нуқтаи назаридан ўрганиб чиқиш энг муҳим вазифалардан биридир.
Илмий-амалий лойиҳа ишининг мақсади: Жисмоний тарбия умумий тамиолларнинг машғулот жараёнидаги хусусиятларини ўрганиш, уларга умумий тавсиф беришни ўз олдимизга мақсад қилиб қўйдик.
Илмий-амалий лойиха ишининг вазифалари: Шу мақсадда қуйидаги вазифаларни ечишга ҳаракат қилдик:

• 
  Жисмоний тарбиянинг умумий тамоилларини ёритиб бериш;
  
• 
  Жисмоний тарбия назариясининг асосий тушунчаларини кўрсатиш;
  
• 
  Жисмоний тарбиянинг умумий тамойилларига тавсиф бериш;
  
• 
  Жисмоний машқларнинг хусусиятларини очиш;
  
• 
  Умумий тамойилларнинг машғулот жараёнидаги хусусиятларини ёритиш;
  
• 
  Спорт машғулотларининг тамоиллари ҳақида маълумот бериш;
  
• 
  Жисмоний қобилиятларни ривожлантириш тамойили;
  
• 
  Дарс ўтиш ва ўқитиш тамойилларини аниқлаш;
  

• 
  Жисмоний тарбияда машғулот ва дарсни ўтказишда турли йўллардан фойдаланиш муаммоалрини тадқиқ этиб, маълум хулосалар чиқариш.