A muxitdinov, O. K. Qosimov

XII.4.1.1. M exanik tormoz yuritmasini loyihalash
Mexanik tormoz yuritmasining afzalligi uning sodda tuzilganligi va 
ishonchli ishlashidir. Lekin, mexanik tormoz yuritmasining FIK eng 
kichkina (0,4 - 0,6) bo‘ lgani uchun, bu tormoz yuritmalari faqat 
to‘ xtatib turish tormoz tizimlarida ishlatiladi.
12.9-rasm
 M exanik tormoz yuritmasi:
i-tortqi; 2-reyka; 3,/0-roliklar; 4-tros; 5-tortqi; 6-richag; 7-tenglagich;
8,
9-troslar; 
11,12-оща
tormoz mexanizmlari; 73-richag.
Avtomobilni qiyaligi 
аж = -
bo‘ lgan yo‘ lda joyidan qo‘zg‘ at- 
masdan ushlab turganda, avtomobilga uning to‘ la massasini tashkil 
etuvchi 
Mc
<
7
'sina. kuch ta’ sir qiladi. Demak to‘xtatib turish tormoz 
tizimi hosil qilayotgan tormoz kuchlarining yig‘ indisi shu kuchdan kam 
bo‘ lmasligi kerak, ya’ni:
P
jt
= M a
g sinar
Boshqa tarafdan, to‘xtatib turish tormoz tizimi hosil qilayotgan 
tormoz kuchlarining yig‘ indisi avtomobil to‘ la massasining 24% dan
156

---

kam bo‘ lmasligi kerak.Agar 
M a g s m a < Q , 2 A M a g
 
bo‘ lsa, keyingi hisob- 
kitoblar 
Pn
= 0 ,2 4
- M a g
 
kuch uchun olib boriladi.
1) Tormoz yuritmasining uzatishlar sonini aniqlash:
Eng sodda mexanik tormoz yuritmasining uzatishlar soni quyi­
dagicha aniqlanadi:
U
= — ■ —
1,0 
b с
Agar mexanik tormoz yuritmasida boshqa richaglar bo‘ Isa, ular- 
ning uzatishlar soni bir-biriga ko‘ paytiriladi.
2) Tormoz mexanizmining kolodkalariga ta’ sir etuvchi vuritma 
kuchlarini aniqlash:
To‘ xtatib turish tormoz tizimidagi tormoz mexanizmlari quyidagi 
tormoz momentini hosil qilishlari kerak: