A muxitdinov, O. K. Qosimov

Aylanma tebranishlarni so'ndiruvchi prujinalar 
soni odatda 6 
ta 
yoki 8 ta boiishi mumkin. Prujinaning parametrlari: 
prujina simining diametri - 
dpr
=3-4mm 
prujina chulg‘amining o‘rtacha diametri - Z>=15-18mm 
to iiq chulg‘amlar soni - 5-6 ta 
prujinaning bikrligi - 100-30 i
Bitta prujinaga ta’sir etuvchi maksimal kuch quyidagicha 
aniqlanadi:
p / 
_ M r rjn.v 
ШвЛ'Р
*
m
ЩГ
bu yerda:
V
- prujinaga ta’sir etuvchi kuch qo‘yilgan radius 
V r 
- so'ndiruvchi prujinalar soni
So'ndiruvchi prujinadagi kuchlanish quyfdagicha aniqlanadi: 
bu yerda:
-prujina chulg‘amining egriligini hisobga oluvchi koefYitsient
55

---

4с - X 0,615 
ккЕ ~
4 с - 4 4 с 5
A jratish richaglarida egilishdagi kuchlanish hosil bo‘ladi va 
quyidagicha aniqlanadi:
Pf 
I
e
=
_ iJ 2 i
W
. Ы = 3 0 0 MPa.
bu yerda: 
p
'v- ilashish muftasini ajratishdagi siquvchi prujinalar kuchi; 
/-xavfli qirqimgacha masofa; 
ir
-ajratish richagining uzatishlar soni; 
np
-ajratish richaglari soni; 
wa
-egilishga qarshilik momenti;
Yetaklanuvchi disk gupchagining shlitsalarida ezilishdagi va 
qirqilishdagi kuchlanishlar hosil bo‘ladi;
Ezilishdagi kuchlanish:
_
Рд
FOgt
bu yerda: 
R^,
- shlitsalarga ta’sir etuvchi kuch: 
Rsh
= 
Mktaxfi/rsl.;
r cp= 
(d„ + dv)/4;
F
-shlitsalarning umumiy yuzasi; 
F
= 0,5(dn + dv) 
lSh-
shlitsalarning uzunligi 
iSh-
shlitsalar 
soni
«„,-shlitsalar ilashishining aniqlik koeffitsiyenti 
d„-shlitsaning tashqi diametri 
dv- shlitsaning ichki diameri
Qirqilishdagi kuchlanish:
P
T = 
7
bu yerda: 
bs/,
- shlitsaning eni
Ilashish muftasining shataksirashdagi ishi quyidagi empirik 
formula orqali aniqlanadi:
56

---

: bu yerda: 
Mkmax -
dvigatelning maksimal burovchi momenti 
Ja
- avtomobilning inersiya momenti
: 
j
- 
! 
' 
ui
'
bu yerda: я -aylanuvchi massalarni hisobga olish koeffitsiyenti 
( S
=1,04+0,04 Ukp)
Ma
-avtomobilning massasi 
rk -
g'ildirak radiusi 
L/(p-transmissiyaning uzatishlar soni
a
,-dvigatel tirsakli valining burchak tezligi (а),=0,75<ул -dizel 
dvigatellari uchun,
а>,=~
+50^ -karbyuratorli dvigatellari uchun)
b-
koeffitsient (6=0,72, 6=1,23)
; 
-avtomobil qo‘zg‘alayotgandagi harakatlanishga qarshilik mo­
menti (uzatmalar qutisining yetakchi valiga keltirilgan)
v 
U -n
vp 
Imp
bu yerda: G^-avtomobilning og‘irlik kuchi 
ц /-
yo‘lning qarshilik koeffitsienti 
rd-
g‘ildirakning dinamik radiusi 
Utr-
transmissiyaning uzatishlar soni 
r!,v -
transmissiyaning FIK
Ilashish muftasining solishtirma shataksirash ishi quyidagicha 
aniqlanadi:
Lbo ~ L b /
s
buyerda: FN s - friktsion qoplamalarning umumiy yuzasi 
[Lb0] = 50...70 Dj/sm2 -yengil avtomobillar uchun;
[Lb0] = 15... 120 Dj/sm2-y u k avtomobillari uchun;
[Lb0] = 10...40 Dj/sm2-avtobuslar uchun;
Ilashish muftasining ortiqcha qizishi uni ishdan chiqaradi. 
Hashish muftasining bir marta qo‘shilgandagi qizishi quyidagicha aniq­
lanadi:
ДТ= 
[ДТ] =10...15°S.
bu yerda:
57

---

у- issiqlikni tarqalish koeffitsienti (у = 0,5 - bir diskli ilashish 
muftasi uchun; 
у
= 0,25 - ikki diskli ilashish muftasi uchun);
- 
detaining massasi 
Sdet - detaining issiqlik sig‘imi