A madaniy taraqqiyot

Toshkent islom madaniyati poytaxti
Mamlakatimizda mustaqillik sharoitida islom diniga berilayotgan katta e’tibor, xususan mashhur din arboblari Imom Buxoriy, Bahouddin Naqshband, Abdulholiq G‘ijduvoniy, Burhoniddin Marg‘inoniy, Xoja Ahror va boshqalarning xotiralarini nishonlanishi, ularga atab me’moriy majmualar bunyod etilishi jahondagi islom mamlakatlari nazaridan chetda qolmadi. Ayniqsa, poytaxtimiz Toshkentda ko‘plab masjidlar qurilishi, o‘quv yurtlari tashkil etilishi, islom me’moriy obidalarini ta’mirlashga bo‘lgan hukumatimizning sa’y-harakatlari xalqaro islom tashkilotlari tomonidan e’tirof etilmoqda.
2007 yil yanvarda Islom konferensiyasi tashkiloti (IKT) tarkibidagi muassasalardan biri-Ta’lim, fan va madaniyat masalalari bo‘yicha Xalqaro islom tashkiloti (AYSEKO) tomonidan Toshkent shahriga “Islom madaniyati poytaxti”, degan nom berildi. Toshkent bilan bir qatorda Fes (Marokash), Tripoli (Liviya), Dakar (Senegal) shaharlari ham Islom madaniyatining poytaxti, deb e’lon qilindi.
Toshkent shahri “Islom madaniyati poytaxti” deb e’lon qilinishi yurtimiz ma’naviy-madaniy hayotida juda katta voqea bo‘ldi. Qolaversa bu o‘zbek xalqining islom madaniy taraqqiyotiga qo‘shgan beqiyos hissasining benazir e’tirofi bo‘ldi. Toshkentda bunga javoban ulkan Hazrati Imom majmuasi bunyod etildi.
Milliy madaniy markazlar O‘zbekistonda yashovchi muayyan bir millat vakillarining milliy madaniy ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiluvchi jamiyat tashkilotlari bo‘lib, dastlab 1989 yilda koreyslar, qozoqlar, yaxudiylar, armanlar tomonidan Respublika viloyatlarida tuzilgan. Hozirda ularning soni 140 dan oshadi.
O‘zbekistonda yashovchi turli millat vakillarini Respublika ijtimoiy, ma’naviy-ma’rifiy hayotida faol ishtirok etishini ta’minlash milliy-madaniy markazlar faoliyatini muhim yo‘nalishlaridan biridir. Jumladan, xorijiy mamlakatlardagi turdosh tashkilotlar hamda tarixiy vatanlari bilan do‘stlik, hamkorlik, madaniy - ma’rifiy aloqalar o‘rnatish va hamdo‘stlik aloqalarini rivojlantirish va Respublika baynalmilal madaniyat markazi, manfaatdor vazirliklar, idoralar, davlat va jamoa tashkilotlari hamda ijodiy uyushmalar bilan hamkorlikda mamlakatimizda fuqarolar hamjixatligi va millatlararo totuvlikni mustahkamlashga ko‘maklashish markazning asosiy vazifalari bo‘lib hisoblanadi. Milliy-madaniy markazlar faoliyatini O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 1992 yil 13 yanvardagi qarori bilan tashkil etilgan Respublika baynalmilal madaniyat markazi muvofiqlashtiradi.
Mustaqillikka erishilgach, o‘zbek adabiyoti tarixining yangi davri boshlandi. Uning o‘ziga xos xususiyatlaridan biri avvalo sotsialistik realizm metodi o‘z kuchini yo‘qotganligida bo‘ldi. Ikkinchidan, o‘zbek tilining sofligi va adabiy til sifatidagi mavqeini tiklash uchun harakat boshlandi. Uchinchidan, sovet davrida qoralanib kelingan tarixiy siymolar (Amir Temur va b.) haqida tarixiy mavzuda asar yozish imkoniyati yaratildi. To‘rtinchidan, islom dini g‘oyalari va arboblarining obrazlari badiiy ijodda o‘z ifodasini topa boshladi. Beshinchidan, yozuvchilar umuman erkin ijod etish huquqiga ega bo‘ldilar. Oltinchidan, badiiy ijod biror ijtimoiy guruh, partiya yoki davlatning mafkuraviy quroli emas, balki xalqning adabiyoti, shu xalq hayoti, orzu va umidlarining ifodachisi sifatida maydonga chiqdi. Yettinchidan, o‘zbek adabiyoti milliy adabiyot sifatida kamol topa boshladi. Bu davr she’riyatida she’rlar sekin-asta yangi voqelikni yuzaki tasvirlashdan uning ichki mohiyatini ochishga, yangi tarixiy - ijtimoiy davrning ma’naviy masalalarini yoritishga o‘ta boshladilar (Erkin Voxidov, Ablulla Oripov, Rauf Parfi, Usmon Azim, Shavkat Rahmon, Xalima Xudoyberdiyev, M.Yusuf va b.).
Adabiyot va san’at asarlari mustaqil Respublikamiz fuqarolari ma’naviy dunyosini boyitish, ularni go‘zal narsalarning hammasidan bahramand qilish kabi ajoyib xususiyatlarga ega. Ma’naviy g‘oyasi yuksak, badiiy, jozibali adabiyot va san’at asarlari kishilar qalbiga tezroq yo‘l topish, estetik hissiyotiga kuchli ta’sir qilish, hayotiy voqea-hodisalarni chuqur mushohada etishga da’vat etish kabi xususiyatlari bilan ajralib turadi. Shuning uchun adabiyot va san’at asarlari kishilarni yuksak ma’naviy-axloqiy ruhda tarbiyalashdagi badiiy ta’sir etishdek vositalik xususiyatidan imkoni boricha kengroq foydalanish muhim ahamiyatga egadir.
Prezident I.A.Karimov ta’kidlaganidek, „Insonni, uning ma’naviy olamini kashf etadigan yana bir qudratli vosita borki, u ham bo‘lsa, so‘z san’ati, badiiy adabiyotdir“.^[3]
Adabiyot va san’at asarlarininig kuchi uning xalqchil va tushunarliligida, kishilar ichki ruhiy dunyosiga emotsional ta’sir ko‘rsata olishidadir. Ma’naviy barkamol avlodni tarbiyalshda adabiyot va san’atning ana shu xususiyatini hisobga olish muhimdir.
Ma’naviy tarbiyada o‘zbek xalqining boy ma’naviy merosidan keng foydalanish uning ta’sirchanligi, samaradorligini oshirishda muhim omil bo‘la oladi. Yoshlarimiz ma’naviy tarbiyasida Yusuf Xos Hojib, Ahmad Yugnakiy, Ahmad Yassaviy, Lutfiy, Alisher Navoiy, Abdurahmon Jomiy, Mashrab, Muqimiy, Furqat, Abdulla Qodiriy, Cho‘lpon, Usmon Nosir kabi klassik shoir va yozuvchilarimiz asarlaridan foydalanishimiz ular qalbini, ruhiy dunyosini ma’naviy boyitishda katta ahamiyatga egadir. Ularning bizga qoldirgan boy badiiy-ma’naviy merosi o‘zining chuqur falsafiy mazmuni, axloqiy yo‘nalishi bilan ajralib turadi.
Klassik san’atkorlarimiz asarlarida halollik va poklik, to‘g‘rilik, birovning haqiga ko‘z olaytirmaslik, xiyonat qilmaslik, insonparvarlik, vatanparvarlik, mehnatsevarlik, diyonatlilik, iymonlilik, halol luqma bilan kun ko‘rish, ota-onani hurmat qilish kabi inson uchun zarur ma’naviy xislatlar yuqori badiiy saviyada bayon etilgan.
Ma’naviy tarbiyada Pirimqul Qodirov, Odil Yoqubov, Said Ahmad, O‘tkir Hoshimov, Tohir Malik kabi yozuvchilarimiz; Erkin Vohidov, Oydin Hojiyev, Omon Matjon, Rauf Parfi, Abdulla Oripov kabi shoirlarimizning asar va she’rlaridan ham keng foydalanish, badiiy asarlar, ulardagi qahramonlarning fe’l-atvori, axloqi, ma’naviy dunyosi to‘g‘risida suhbat, munozara o‘tkazish katta samara beradi.
Ma’naviy tarbiyada kishilar ongi, ruhiyatiga ta’sir etish teatr san’atining ham roli, o‘rni va ahamiyati, ta’sir etish doirasi imkoniyatlari cheksizdir. Biz teatr san’atini ikki tomoni charxlangan shamshirga o‘xshatishimiz mumkin. U bir tomoni bilan kishilar qalbiga yorug‘lik olib kirsa, uni yuksak ma’naviylik tomon yo‘llasa, ikkinchi tomoni bilan esa inson qalbidagi nodonlik, jaholat ya’ni ma’naviyatsizlikka va jaholatga qarshi kurashadi.
Xalq hayoti va tarixiy o‘tmishida ro‘y bergan voqea-hodisalarni garchad hikoya va ocherk janrlarida tasvirlash oson va qulay bo‘lishiga qaramay, shu davrda yirik nasriy asarlar yaratildi. Bu janrlarda O.Yoqubov va P.Qodirov kabi tajribali romannavislar qatorida X.Shayxov, Muhammad Ali, Sh.Bo‘taev, X.Davronlar ham ijod qildilar.
Mustaqillik davri dramaturgiyasida Amir Temur, Bobur, Ulug‘bek va Jaloliddin Manguberdi singari davlat arboblari obrazini yaratishga alohida e’tibor berildi. A.Oripovning «Sohibqiron» dramasining yaratilishi adabiy hayotda voqea bo‘ldi va bu asar qo‘shni mamlakatlar teatrlarida ham saxnalashtirildi. Dramaturg I.Sulton 90 - yillar boshlarida «Qaqnus», «Oydin kecha asirligida» va «Yangi odamlar» kabi pesalarini yozib, ularda yangi davr qahramoni va shu davrning ijtimoiy-ma’naviy muammolarini sahnaga olib chiqishga urindi.
O‘zbek xalqiga xos hazil mutoyiba va kulgiga bo‘lgan mayl ko‘plab komediyalarni paydo bo‘lishiga asos bo‘ldi. X.Muxammadning «Xotinlar gapidan chiqqan hangoma» komediyasi bilan boshlangan ijodiy jarayon E.Xushvaqtovning «Chimildiq», «Qalliq o‘yin», «Andishali kelin» singari o‘nlab komediyalari bilan davom ettirildi.
Me’morlik. O‘zbekiston mustaqilligi sharofati bilan me’morlik ilgarigi cheklovlar iskanjasidan qutildi. Me’morlik ustidan o‘rnatilgan davlat monopoliyasi o‘z kuchini qisman yo‘qotdi, xususiy uy-joy qurilishida yangi sifat va sur’at darajasi tez ko‘tarildi. O‘zbekiston shaharlari, ayniqsa Toshkent qisqa muddat ichida me’moriy jihatdan juda o‘zgarib ketdi (Oliy Majlis, Oqsaroy qarorgohi, Toshkent hokimiyati, Turkiston saroyi, Milliy bank, Interkontinental, Markaziy mehmonxona, Akvapark va b.). Kasb-hunar kollejlari binolari, saroy inshootlari qurilishga katta e’tibor qaratildi (Toshkentdagi Yunusobod tennis korti, «Jar sport majmuasi va b.).
O‘zbek xalqi tarixiy xotirasini tiklash yo‘lida muhim me’moriy tadbirlar amalga oshirildi (Imom Buxoriy majmuasi, Ahmad al-Farg‘oniyga atab Quva va Farg‘onada haykal va sayilgoh bog‘lar barpo etildi, Samarqandda Imom Maturidiy me’moriy yodgorligi tiklandi,Marg‘ilonda Burxoniddin Marg‘inoniy majmuasi, Toshkentda Qaffol Shoshiy nomi bilan bog‘liq Hazrati Imom me’moriy majmuasi va b.).
Qadimgi yodgorliklarni ta’mirlashga xalq ustalari jalb etilmoqda. Samarqand, Buxoro, Xiva kabi yodgorliklarga boy shaharlarimiz me’moriy ko‘rik tarzida YuNESKOning jahon madaniy merosi ro‘yxatiga kiritilgani soha mutaxassislari oldida nihoyatda ma’suliyatli vazifalarni ko‘ndalang qo‘ygan.
Mustaqillik yillarida an’anaviy madaniyatga e’tibor kuchaydi. 1997 yil «Xalq badiiy hunarmandchiliklarini va amaliy san’atini yanada rivojlantirishni davlat yo‘li bilan qo‘llab - quvvatlash chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori milliy madaniyatni rivojlantirishda amaliy bezak san’atining ahamiyatini oshirish, qo‘lda ishlanadigan badiiy buyumlarni tayyorlash, asriy an’analarini va o‘ziga xos turlarini qayta tiklash, shuningdek, xalq hunarmandlariga davlat tomonidan madad ko‘rsatishda muhim ahamiyat kasb etdi. An’anaviy amaliy bezak san’ati mustaqillik davrida tiklanishi va rivojlanishi har yili Navro‘zda o‘tkaziladigan Amaliy bezak san’ati asarlari ko‘rgazmasida namoyon bo‘lmoqda. 1997 yil «Musavvir» ilmiy ishlab chiqarish markazi qoshida «Hunarmand» assotsiatsiyasi tashkil qilinib, respublikada ijod qilib kelayotgan ustalar birlashtirildi. Bugungi kunda an’anaviy hunarmandchilikni yo‘q bo‘lib ketgan turlarini, mahalliy markazlarini tiklash jarayoni ketayapti.
Tasviriy san’atning turli sohalarini rivojlanishida 1997 yilda O‘zbekiston Badiiy Akademiyasi (BA)ning tashkil etilishi katta ahamiyatga ega bo‘ldi. Milliy Rassomlik va dizayn instituti, Respublika badiiy kolleji va litsey-internati, barcha viloyatlar va Qoraqalpog‘istonda tasviriy va amaliy san’at o‘quv yurtlaridan iborat tarmoq qujudga keldi. BA tashkil bo‘lgandan so‘ng ko‘rgazmalar faoliyati jadallashdi, o‘zbek rassomlari turli respublika va xalqaro ko‘rgazma, tanlov, festivallarda ishtirok etishdi.
O‘zbekistonnning mustaqilligi natijasida badiiy ijod, tasviriy san’atga e’tibor davlat siyosati darajasiga ko‘tarildi. Sharqning buyuk musavviri Kamoliddin Behzod tavalludining 540 va 550 yilligi keng nishonlandi. Behzod nomidagi muzeyga asos solindi Yubileylari xalqaro miqyosda nishonlangan Alpomish, Ahmad al-Farg‘oniy, Jaloliddin Manguberdi, Amir Temur, Mirzo Ulug‘bek, Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Boburlarga haykallar o‘rnatildi, ularga bag‘ishlangan rasmlar ijod qilindi. Ushbu davrning mahobatli rangtasvir sohasida B.Jalolov, J.Umarbekov, A.Aliqulov va boshqa rassomlar yorqin asarlar yaratishdi. Xaykaltaroshlik sohasida I.Jabborov, R.Mirtojiev, A.Rahmatullaev va boshqalar ulug‘ ajdodlarimiz qiyofalarini aks ettirdilar. Manzara janrida R.Ahmedov, N.Qo‘ziboyev, R.Choriev, M.Saidov va boshqalar ijod qildilar. Grafika sohasida M.Kagarov, V.Apuxtin, P.Annenkov, G‘.Boymatov, A.Mamajonov va boshqalarning ijodiy izlanishlari ahamiyatga sazovor bo‘ldi.
So‘nggi yillarda qurilgan binolar – O‘zbekiston konservatoriyasi, Senat, O‘zbek kiyimlari muzeyini bezashda rassomlar faol ishtirok etishdi. O‘zbekiston tasviriy san’at galereyasi (2004), Qoraqalpog‘iston davlat san’at muzeyining zamonaviy yangi binosi qurib bitkazilishi (2002), Samarqanddagi Registon majmuasida «Chorsu» kartinalar galereyasining tashkil etilishi san’atning barcha sohalariga samarali ta’sir etdi, ijodiy izlanishlar doirasining kengayishiga turtki bo‘ldi.
Mustaqillik yillarida o‘zbek an’anaviy musiqa san’ati rivojiga e’tibor yanada kuchaydi. Xususan, shu davrda oilaviy ansambllar, folklor-etnografik ansambllar, to‘y marosim qo‘shiqlari, katta ashula, baxshi-shoirlar, maqom ijrochiligi bo‘yicha ko‘rik-tanlovlar bilan birga «Alla» (1991 yildan), «Sharq taronalari» (1997 y. Samarqand) Ma’murjon Uzoqov va Jo‘raxon Sultonov nomidagi (1997 yildan, Marg‘ilon), Xojiabdulaziz Abdurasulov nomidagi (1997 yildan, Samarqand), Komiljon Otaniyozov nomidagi (2001 yildan, Urganch), «Boysun bahori» (2003 yildan, Boysun) va boshqa yangi tashkil etilgan respublika va xalqaro musiqa festival va tanlovlari o‘tkazildi. Ayni paytda an’anaviy musiqa ijrochiligini o‘rganish barcha musiqa kollejlari hamda ko‘pgina bolalar musiqa maktablarida joriy etildi.
O‘zbek mumtoz musiqa ijodiyoti va ijrochiligi sohasida keksa, yetuk hamda yosh avlodga mansub o‘nlab san’atkorlar-hofiz, sozanda va bastakorlar (T.Alimatov, G‘.Hojiqulov, Q.Iskandarov, X.Rajabiy, O.Xudoyshukurov, A.Ismoilov, F.Umarov, O‘.Rasulov, Q.Rahimov, Sh.Jo‘raev, O.Xotamov, F.Mamadaliev) sermaxsul ijod qilishdi.
Maxsus musiqa ta’limi tizimi O‘zR Madaniyat va sport ishlari vazirligi tasarrufida bo‘lib, 300 dan ziyod 7 yillik bolalar musiqa maktablari, 5 o‘rta maxsus musiqa maktab (internat) va litseylari, 14 musiqa (san’at) kollejlari va O‘zbekiston davlat konservatoriyasida amalga oshiriladi.
O‘zbekiston mustaqilligi davrida ijtimoiy hayotning barcha sohalarida bo‘lganidek teatr sohasida ham tub o‘zgarishlar ro‘y berdi. Teatr san’atining ahamiyati oshdi: u endi mustaqillik g‘oyasiga xizmat qilishi, buyuk ajdodlarimiz merosining, necha ming yillik o‘ziga xos noyob madaniyatining vorisi ekanligini anglashga yordam berishi, ushbu boylikni asrash va umuminsoniy qadriyatlar, jahon taraqqiyoti yutuqlari asosida ko‘paytirishga ko‘maklashishi, o‘sib kelayotgan yosh avlodni undan bahramand qilib, har tomonlama kamol topgan, qat’iy iroda va e’tiqodga ega kishilar qilib tarbiyalashi lozim edi.
Teatrlar nafaqat ijodiy, balki tashkiliy va iqtisodiy ishlarni ham mustaqil hal qila boshladilar.
Teatrlar repertuarida barcha mavzu yo‘nalishlarini, ijodda shu kunda mavjud bo‘lgan barcha uslub va vositalarni kuzatish mumkin. Tarixiy mavzularni ijodiy o‘zlashtirishda mamlakat teatrlari katta yutuqlarni qo‘lga kiritdi.
O‘zbek teatrlari va san’atkorlarining dunyo sahnasiga chiqishi uchun keng yo‘l ochildi. Milliy teatrimiz 1997 yil ilk marotaba Qohira shahrida o‘tadigan xalqaro festivalda o‘zining «Chimildiq» spektakli bilan qatnashdi.
Davlat teatrlari asosan O‘zbekiston madaniyat va sport ishlari vazirligi tasarrufidagi «O‘zbekteatr» ijodiy ishlab chiqarish birlashmasi tomonidan boshqariladi. Teatrlar uchun mutaxassis kadrlar M.Uyg‘ur nomidagi Toshkent davlat san’at instituti, madaniyat va san’at kollejlarida tayyorlanadi. «Teatr» jurnali ta’sis etilgan (1998).
Mustaqillik yillarida kino va televidenie sohada ham muhim o‘zgarishlar sodir bo‘ldi. Kino san’atida badiiy filmlar mavzular va qahramonlar bilan boyidi, kinoda ma’muriy tashkiliy ishlar qayta tashkil etilishi sodir bo‘ldi. 90-yillar oxiri - XXI asr boshlari filmlarida kinoning adabiyot, teatr bilan hamkorligining kuchayishi, haqiqiy hayot borligicha tasvirlanishi, mavzu, janrlar xilma-xilligi, o‘ziga xos ijod, yuqoriy tasviriy madaniyat, mualliflik filmlarining paydo bo‘lishi ko‘zga tashlanadi. («Otamdan qolgan dalalar», rej.Sh.Abbosov, «Voiz», «O‘rtoq Boykenjaev», rej. Yu.Roziqov, «Buyuk Amir Temur», I.Ergashev, «Alpomish», H. Fayziev va b.)
O‘Zbekiston Respublikasi prezidentining 2004 y. 16 martdagi farmoniga ko‘ra «O‘zbekkino» davlat aksionerlik kompaniyasi «O‘zbekkino» Milliy agnetligiga aylantirildi. Televideniyada ko‘rsatuvlarning asosiy qismi sho‘rolar davrida Markaz teledasturlaridan iborat bo‘lib, to‘g‘ridan-to‘g‘ri efirga uzatilardi. Istiqlol davrida mahalliy ko‘rsatuvlar hajmi oshdi, o‘zbek tilidagi ko‘rsatuvlar ko‘paytirildi.
1992 yil 11 martda O‘zbekiston Respublikasi Televilenie va radioeshittirish davlat komiteti O‘zbekiston Davlat teleradioeshittirish kompaniyasiga aylantirilishi munosabati bilan 4 ta telekanal tashkil etildi. O‘zR Vazirlar Mahkamasining 2003 yili 4 noyabrdagi «Ommaviy sport targ‘ibotini yanada kuchaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi qarori asosida «Sport» telekanali tashkil etildi.
Televidenie qoshida «O‘zbektelefilm» 2005 yildan teleradiokompaniya tarkibida badiiy, musiqiy va hujjatli filmlar yaratuvchi davlat korxonasiga aylantirildi.
Mustaqillik yillarida O‘zbekiston milliy telekompaniyasining xalqaro aloqalari mustahkamlanib, boshqa mamlakatlar bilan o‘zaro teledastur va videofilmlar ayriboshlash sohasiga hamkorlikka keng yo‘l ochilmoqda.
Mustaqillik yillarida mamlakatda jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish davlat ahamiyatiga molik vazifa etib belgilandi. Vazirlar Mahkamasining sportning alohida turlari (futbol, tennis, kurash)ni rivojlantirishga oid qarorlari bu borada muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekistonda futbolni rivojlantirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi qarori (2006 y. 1 may) mamlakatda professional futbol klublari tashkil etishga yo‘l ochdi.
Istiqlol davrida O‘zbekiston sportchilarining xalqaro musobaqalarda muntazam ishtirok etishi ta’minlandi. 1996 yil 6 fevralda sog‘lom avlodni tarbiyalash, jismoniy tarbiya va sportni ommalashtirish, olimpiya g‘oyalarini rivojlantirishdagi beqiyos xizmatlari uchun O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov Lozanna (Shveysariya)da Xalqaro Olimpiada qo‘mitasining oltin ordeni topshirildi. Bu orden namunasi 1996 yilda Toshkentda ochilgan Olimpiya shon-shuhrati muzeyidan joy oldi.
1996 yildan O‘zbekistonda professional sport ham rasm bo‘la boshladi. Ayniqsa, bokschilar yutug‘i xalqimizni xursand etib kelmoqda. Artur Grigoryan, Muhammadqodir Abdullaev, Ruslan Chagaev va boshqalar bu sohada ulkan yutuqlarni qo‘lga kiritdi. Rustam Qosimjonov shaxmat bo‘yicha jahon chempioni bo‘ldi (2004)
1998 yil 6 sentyabrda Toshkentda 28 davlat vakillari Kurash xalqaro assotsiatsiya (KXA)ga asos solishdi. 2005 yil unga 88 ta mamlakat a’zo bo‘lgan.
O‘zbekistonda o‘quvchi va talaba yoshlar o‘rtasida 3 bo‘g‘inli ommaviy sport musobaqalari o‘tkaziladi. Umumiy o‘rta ta’lim maktablari o‘quvchilari o‘rtasida «Umid nihollari», akademik litsey va kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari o‘rtasida «Barkamol avlod» hamda Oliy o‘quv yurtlari talabalari o‘rtasida «Universiada» sport musobaqalarini o‘tkazish ta’lim-tarbiya tizimiga kiritilgan.
Xullas, O‘zbekiston mustaqillikka erishgach, madaniy hayot ul