A. M. Eshmuradov, D. T. Normatova

Ko‘p karrali xatoliklarni tuzatish

Rid-Solomon kodi ko‘p karrali xatoliklarni tuzatadigan eng quvvatli kodlardan biri hisoblanadi. Bittalik xatoliklarni tuza- tadigan kodlar yordamida tuzatish mumkin bo‘lmaydigan dara- jada xatoliklar paketlari hosil bo‘lishi mumkin bo‘lgan kanallarda qo‘llaniladi.

Kodli masofali maydon ustida Rid-Solomon kodi jamlangan yoki m simvollardan kam bloklar sonli istalgan xatoliklar kom- binatsiyalarini tuzatishi mumkin bo‘lgan maydon ustidagi kod si- fatida qarash mumkin.

Rid-Solomon kodi yordamida kodlash ikkita muntazam va nomuntazam usullarda amalga oshirilishi mumkin.

Nomuntazam kodlashda axborot so‘zi Galua maydonida qan- daydir keltirilmaydigan polinomga ko‘paytiriladi. Olingan kod- langan so‘z dastlabki so‘zdan to‘liq farqlanadi va axborot so‘zini ajratib olish uchun dekodlash operatsiyasini bajarish kerak, keyingina ma’lumotlarni xatoliklar borligiga tekshirish mum- kin bo‘ladi. Bunday kodlash faqat axborot ma’lumotlarini ajratib olish uchun katta resurslar sarfini talab qiladi, bunda ular xatolik- siz bo‘lishi mumkin.

Muntazam kodlashda simvollardan axborot blokiga tekshirish simvollari yoziladi, har bir tekshirish simvolini hisoblashda dast- labki blokning barcha simvollari ishlatiladi. Bu holda, agar ax- borot so‘zi xatoliklarga ega bo‘lmasa, dastlabki blokni ajratib olishda resurslarga sarflar bo‘lmaydi, lekin kodlovchi/dekodlovchi tekshirish simvollarining generatsiyalanishi uchun qo‘shish va


ko‘paytirish operatsiyalarini bajarishi kerak. Bundan tashqari, barcha operatsiyalar Galua maydonida bajarilishi tufayli kodlash/ dekodlash operatsiyalarining o‘zi ko‘plab resurslar va vaqtni talab qiladi. Fure tez o‘zgartirishga asoslangan tezkor dekodlash algo- ritmi 1.18-rasmda tasvirlangan.

k simvollar n simvollar _{Buzilgan ma’lumotlar}

Dastlabki ma’lumotlar

Qayta tiklangan ma’lumotlar
1.18-rasm. Rid-Solomon kodining qo‘llanilish sxemasi.

6.