A. M. Eshmuradov, D. T. Normatova abonent kirish tarmoqlari

2.5. Adaptiv antenna tizimini qo‘llash
Adaptiv  (lot.  adapto  –  moslashtiraman)  signal/shovqin  nisba-
tini  maksimallashtish  uchun  mo‘jallangan  signallarga  ishlov 
beruvchi  antennaning  turi  hisoblanadi.  Maksimallashtirish  alo-
hida  qabul  qilish  kanallaridan  keladigan  signallar  bilan  qo‘shib 
chiqila digan  vazn  koeffitsiyentlarini  avtomatik  rostlash  orqali 
amalga oshiriladi. 
Ko‘pincha adaptiv antenna – antennalar panjarasi hisoblanadi. 
Odatda,  adaptiv antenna chiqishidagi yig‘indi xalaqitlar signali-
ning  so‘ndirilishini  ta’minlaydigan  signallarga  ishlov  berish 
foydali  signalni  qabullashgacha  amalga  oshiriladi.  Ishlov  berish 
tizimi  apparaturalari  vazn  koeffitsiyentlari  amplitudalarini 
va  fazalarini  rostlash  uchun  qurilmalardan  foydalanishga 
asoslangan.
Vazn  koeffitsiyentlarini  rostlash  signallarga  ishlov  berish 
tizimi  chiqishi  va  adaptiv  antennaning  qabul  qilish  kanallari 
orasidagi  teskari  aloqa  yordamida  avtomatik  amalga  oshiriladi. 
Moslashtirish jarayoni dastlabki yo‘naltirilganlik diagrammasidan 
(YD)  optimal  vazn  koeffitsiyentlarini  ishlab  chiqish  jarayonida 
shakllantiriladigan  kompensatsion  YDni  ayirishga  ekvivalent 
bo‘ladi,  shu  tufayli  natijaviy  YD  xalaqitlar  manbalari 
yo‘nalishlarida og‘ishlarga ega.

---

83
Xalaqitlarni  so‘ndirish  chuqurligi,  zarur  signallarga  ishlov 
berish apparaturasining hajmi ishlatiladigan moslashtirish usuli 
va  uning  aniq  bir  amalga  oshirilishiga  bog‘liq  bo‘ladi.  Adaptiv 
antennaning  variantlaridan  biri  o‘zi  fokuslanadigan  antennalar 
panjarasi  hisoblanadi.  Qabullash  rejimida  u  qabul  qilinadigan 
istalgan  fazaviy  frontli  to‘lqinga  barcha  elementlar  signallar 
sinfaz  qo‘shib  chiqiladigan  ishlov  beradi.  Shu  tufayli  izotrop 
keladigan  tashqi  shovqinlarda  adaptiv  antenna  chiqishidagi 
signal/shovqinning  maksimal  nisbati  ta’minlanadi.  O‘zi 
fokusla nadigan  adaptiv  antenna  qabul  qilish-uzatish  rejimida 
ham  ishlatilishi  mumkin.  Bunda  signalning  nurlanishi  qabul 
qilinadigan to‘lqin manbayi yo‘nalishida amalga oshiriladi. Ham 
qabullash  rejimida,  ham  uzatish  rejimida    qabul  qilinadigan 
signal  adaptiv  antennaning  alohida  elementlaridagi  toklar 
fazalarini  boshqarish  uchun  ishlatiladi.  O‘zi  fokuslanadigan 
qabul  qilish-uzatish  adaptiv  antennasi  ma’lum  ma’noda, 
xususan,  optikada  ishlatiladigan  to‘lqin  frontlarini  boshqarish 
tizimlariga  o‘xshash  bo‘ladi.  Adaptiv  antennalar    aloqa 
tizimlarida,  radiolokatsiyada,  radioastronomiyada  va  boshqa-
larda qo‘llaniladi.