A. M. Abduvohidov, F. S. Qutlimurotov

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
28 
III-bob. TURISTIK MAHSULOTLARNING TURLARI VA UNING 
TAQSIMLANISHI 
 
3.1. Turistik mahsulot to‘g‘risida tushuncha 
3. 2. Turistik mahsulotning hayotiy bosqichlari 
3.3. Turistik mahsulotning baholanishi 
3.4. Narx belgilashga ta’sir qiluvchi omillar 
3.5. Turizm sektorida narx farqliligi 
 
3.1. Turistik mahsulot to‘g‘risida tushuncha 
 
 
Biror  mehmonxona  yoki  restoran  xo‘jaligi  faqat  ovqatlaniladigan 
yoki    tunaydigan  joy  emasdir.  U  yer  ayni  vaqtda,  ijtimoiy  va  insoniy 
muloqatlarning  mavjud  bo‘lgan  yeridir.  Turizmda  xizmatlar  biror  bir 
mahsulotni  tashkil  qiladi.  Shu  sababli  mahsulot  xaridorga  ko‘ra  har  xil 
bo‘ladi.  Turistlarning    o‘z  uyini  tark  qilganidan  boshlab  orqaga 
qaytgunlariga qadar foydalangan barcha xizmatlari va to‘plagan tajribalari 
turistik 
mahsulot 
hisoblanadi. 
Ishlab 
chiqaruvchilar 
tomonidan 
mehmonxonaning  xonalari,  restoranlarning  ovqatlari  biror  turistik 
mahsulotdir.  Faqat  turistlarg  ko‘ra  bular  aralash  turistik  mahsulotning  bir 
parchalari  hisoblanadi.  Turist  ta’tilga  chiqar  ekan  turli  xil  aralash  bir 
mahsulot, y’ani  xizmat paketi sotib oladi. 
Turistik  mahsulot    -  turistning  sayohati  davomida  foydalangan 
tunash,  ovqatlanish,  tomosha  qilish  va  boshqa  bir  qancha  xizmatlarning 
yig‘indisidir. Turizmda mahsulot 2 shaklda o‘rtaga chiqadi. 
1.  Biror  davlatda  mavjud  bo‘lgan  barcha  tabiiy,  tarixiy-madaniy  va 
turistik resurslarni tashkil qilgan turizm mahsuloti. 
2. Iste’molchilarning joy o‘zgartirishlariga va sayohat qilishlariga imkon 
beruvchi  barcha  xizmatlar,  ya’ni  bir  pekij  -  tur  hosil  qilgan  turistik 
xizmatlarning yig‘indisi. 
 
Turizm  marketingining  birinchi  bosqichini  turistik  mahsulot  tashkil 
qiladi. Biror turistik korxonaning ishlab chiqargan mahsulot va xizmatlari, 
boshqa  sanoat  korxonalarining  ishlab  chiqaradigan  mahsulotlaridan 
farqlidir.  Turizm  marketingi  turli  xil  vositalar  yordamida  yuzaga 
keltirilgan  bir  mahsulot  asosiga  tayanadi.  Bu  mahsulotning  ro‘yobga 
chiqarilishi  uchun,  axborot  va  xabarlashish  vositalarini  ham  qo‘shish 
kerakdir.  Turist  uchun  eng  ahamiyatlisi,  eng  yaxshisini  yoki  o‘ziga 
yoqqanini tanlashdir. Turizm korxonasida yoki marketingida maqsad ham 
iste’molchiga  eng  yaxshi  shaklda  xizmat  taqdim  qilish,  ishlab 

---

 
29 
chiqaruvchilarga  optimal  bir  foyda  yaratish  orasida  muvaffaqiyatli  bir 
munosabat yaratishdir. Turistik mahsulotning xususiyatlari quyidagilardan 
iborat.
7
 
1.  Turistik  mahsulotning  ishlab  chiqarilgan  joyida  tugatilishi  qiyindir. 
Iste’molchi turist, turistik mahsulot va xizmatlarning ishlab chiqariladigan 
joyiga borishga majburdir. 
2. Turistik mahsulot bir qancha xizmatlar (tunash, ovqatlanish, tomosha 
va h.k.) yig‘indisidan hosil bo‘ladi. 
3. Turistik xizmat va mahsulotning o‘z vaqtida sotilishi shartdir. 
4. Turistik mahsulotlarda sub’yektiv baholanish juda yuqoridir. 
5.  Turistik  mahsulotlarda  tortuvchanlik,  foydalilik  va  qulay  yaratilish 
xususiyatlarining bo‘lishi kerakdir. 
6.  Turistik  mahsulotlarda  mehnat  zich  ishlab  chiqarish  shaklida  bo‘lib 
avtomatlashtirish juda kamdir. 
7. Turistik mahsulotlarda standartlashtirish juda kamdir. Xususan xizmat 
yoki servislarning bir tartibda va bir qolibda bo‘lishi mumkin emas.