A. M. Abduvohidov, F. S. Qutlimurotov

9.5. Turizm marketingining xususiyatlari 
 
 
Turizm  marketingida  industriya  korxonalaridagi  marketingga 
o‘xshash  ba’zi  xususiyatlari  mavjud.  Turizm  marketingini  boshqa 
industriya mahsulotlaridan ajratgan xususiyatlari quyidagicha izohlanadi:
19
 
1.  Turizm  industriyasida  xizmat  bozorlanadi  va  xizmatlarning  material 
xususiyati yo‘q. Holbuki industriya mahsulotlari ideal o‘lchaniladigan yoki 
deyiladigan vositalardir. 
2.  Imkonli  iste’mol  mahsulot  va  xizmatlardan  farqli  o‘laroq  2  xil 
tartibda bozorlanadi. 
a)  rasmiy  turistik  tashkilotlar  tomonidan  qilingan  va  to‘g‘ridan  sotish 
maqsadi bo‘lmagan marketing; 
b)  korxonalar  tomonidan  qilingan  va  o‘z  mahsulotlarining  sotilishlarini 
maqsadlagan marketing. 
 
Turizm  marketingida  industriya  marketingiga  qaraganda  atrof  – 
muhit    muammolari  e’tiborga  olinadi.  Dengiz,  qum,  quyosh,  tabiiy 
go‘zalliklarning mavjudligi va boyligi marketingni ta’sirlaydi.  
3.  Turizm  marketingida  iste’molchi  xizmatga  ega  bo‘lish  uchun  ishlab 
chiqarish  joyiga  ketadi,  industriya  marketingida  esa,  mahsulotlar  ishlab 
chiqaruvchidan iste’molchiga olib kelinadi va yetkaziladi. 
4. Turizm marketingida, ishlab chiqarish va iste’mol bir xil vaqtda ro‘y 
beradi.  Xizmatlar  oldin  sotib  tugatiladi,  holbuki  industriya  marketingida 
ishlab chiqarilgan mahsulotlar sotishga taqdim etiladi. 
                                                           
19
 Diyarov Sh. Xalqaro turizmda markеting stratеgiyasi va rеklamalar rolini oshirish. 
Magistrlik dissеrtasiyasi. TDIU 2005. - 46 b. 
 
 

---

 
74 
5. Turistik korxonalar mavsumiy ishlaydilar. Turistik xizmatlar chidamli 
va uzoq muddatli foydalaniladigan xizmatlar emasdir. 
6.  Turizm  industriyasida  marka  (etiket)  nizomiga  bog‘liqlik  kamdir. 
Turizm  bozorida  haqiqiy  mahsulot,  tortuvchanlik  yuqori  bo‘lgan  bir 
mintaqa yoki madaniy markazdir. 
7.  Turistik  xizmatlar  uchun  yaralgan  talab  kunlik,  haftalik,  oylik  va 
yillik  talabdir. Talab elastikdir. 
8.  Turizm  marketingining  asosiy  maqsadi  iste’molchini  mamnun 
etishdir. 
9.  Industriya  marketingida  maqsad,  bir  mahsulotning  iste’molchiga 
foyda keltirishidir. 
10. Turistik mahsulotlar, asosan xaridorga xizmat shaklida ko‘rsatiladi.  
11.  Turistik  mahsulot  sof  bir  xizmat  mahsulotidir,  faqat  qo‘llanilishi 
bilan farq qiladi. 
12. Turistik mahsulotlar aralash mahsulotlardir. 
13.  Turistik  mahsulotlar  yig‘ilmaydi.  Shu  sababli  turizm  marketingi 
tavakkaldir. 
14.  Turistik  mahsulotlar  bir  biridan  farqli  bo‘lganligi  uchun  ularni 
standartlashtirish imkoni yo‘qdir. 
15. Turistik mahsulotlar tugallanuvchi mahsulotlardir. 
16.  Turistik  mahsulotlar  aralash  mahsulot  bo‘lganligi  uchun  nazorat 
funksiyasi juda qiyin yuzaga keladi. 
17. Turizm marketingi sanoat marketingiga qaraganda juda tavakkaldir. 
Biror  restoran  yoki  mehmonxona  xizmatlari  sotilmasa  bularni  boshqa  bir 
joyga tashish imkoni yo‘qdir. 
18.  Xizmatning  sotib  olinishi  va  qo‘llanilishi  iste’molchi  va  ishlab 
chiqaruvchi  o‘rtasida  to‘g‘ri  munosabatni  keltirib  chiqaradi.  Bu 
munosabatda quyidagi natijalar paydo bo‘ladi. 
a)  bu  munosabatning  yuzaga  kelgani  vaziyat  juda  ahamiyatlidir.  Biror 
mehmonxonaning  yo‘lagi,  biror  restoranning  ichi  kutilgan  xizmatning 
natijasining olinishini ro‘yobga chiqarmoqda. 
b)  munosabatlarda  yuqori  bir  shaxsiylik  ko‘riladi.  Mashhur  bir  katta 
mehmonxonaning  yoki  restoranning  mijozi  u  yerda  ismi  bilan 
chaqirilishidan yoki xotirlanishidan katta bir sevinch his etadi. Aksi bo‘lsa 
mushtariy boshqa bu yerga kelmasligi mumkin.