A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

QOR M EVA (SYM PH ORICARPUS) TURKUMI
Bu turkumning vakillari asosan buta bo‘lib, ular haqida tushuncha hosil 
qilish uchun 
qorsimon mevali buta (Symphoricarpus albus. Blak.) 
turi 
bilan tanishamiz. 
Symphoricarpus albus 
sershox buta o‘simlik, bo‘yi 2 m 
ga yetadi, shox-shabbasi yumaloq, shoxlari ingichka, egiluvchan, bir oz 
tukli, barglari oval shaklda, och yashil bo‘lib, bo‘yi 2-5 sm keladi, qisman 
qirqilgan, ya’ni bo‘lakli, orqa tomoni tukli. Gullari qo‘ng‘iroqsimon, bo‘yi 6 
mm keladi, pushti rangda, ichki tomoni tukli. Mevasi rezavor meva, oq, 
yumaloq, tuksiz, diametri 1 sm gacha bo‘lib, ular zich shoda holda 
novdalaming uchida joylashadi vatupida qishbo‘yi saqlanadi.
Bu tez o‘sadigan buta. Havo va tuproqning quruqligiga chidamli. 
Shahar sharoitida havoning ifloslanishiga bardosh beradi. Soyada ham 
o ‘saveradi. Yer tanlamaydi, lekin ohakli yerda yaxshi o ‘sadi. Tuproq­
ning bir oz sho‘rtobligiga chidamli. Bu tur Shimoliy Amerikaning 
Kvebek shtati sharqida tarqalgan. Turkumning qolgan 15 turi bo‘lib, ular 
asosan Shimoliy Amerikada tarqalgan. Keyingi yillarda Toshkent 
shahrini ko‘kalamzorlashtirishda keng qoilanilmoqda.
Bu buta mevasi yetilgan vaqtda juda chiroyli ko‘rinadi. Uni yashil 
to ‘siq yaratish uchun ekish tavsiya etiladi. Ushbu turkumning quyidagi 
g ‘arb qormevasi (Symphoricarpus occidentalis Hook.) va pushtirang
qormeva (Symphoricarpus orbiculatus Moenche.) 
turlari ham manzarali 
butalar hisoblanadi va ko‘kalamzorlashtirishda keng foydalaniladi.
ZIR K D O SH L A R (BERBERIDACEAE) OILASI
Ushbu oilaga kiruvchi butalar ichida, ayniqsa, 
zirk (Berberis) va
m agoniya (M ahonia) 
turkumiga mansub vakillar muhim ahamiyatga

---

egadir.Bu oilaga kiruvchi turlaming ko‘p qismi dorivor va manzarali 
o ‘simliklar hisoblanadi.