A. K. Igamberdiev S. Aliqulov traktorlar va qishloq xo’jaligi mashinalaridan foydalanish, texnik servis

Sug„oriladigan dehqonchilik sharoitida
esa dalaning barcha o‗lchamlari, 
ayniqsa, uning uzunligi (13-rasm) agregatning foydalanish samaradorligiga katta 
ta‘sir ko‗rsatadi.
L
uch
-dalaning bo‗yi;
B
uch 
- dalaning eni; 
C
- paykalning eni; 
E
- burilish yo‗lagining 
eni; 
e
– agregatning kirish-chiqish yoli; 
L
ish
– ish yo‗li uzunligi 
 
13 - rasm. Dalaning kinematik o„lchamlari 

---

44 
Dalaning asosiy o‗lchamlariga quyidagilar: uning
uzunligi (
L
uch
), eni (
B
uch
), 
qiyaligi (i), burilish yo„lagining eni (
E
), paykalning eni (
C
) va ish yo„li uzunligi
(
L
ish
) 
kiradi. 
Bu 
ko‗rsatgichlarning salbiy ta‘sirini kamaytirish maqsadida ekin 
maydonlarining ko‗rsatgichlarini ekiladigan ekinlar turi, sug‗orish usullari, tuproq-
iqlim sharoiti va relefini hisobga olgan holda oldindan maqbullashtirilishi va sifatli 
qilib tayyorlanishiga bog‗liq.
Tabiiy sharoitda bir xil maydon yuzasiga ega bo‗lgan dalalar uzunligi (
L
d
) va 
enining (
B
d
)
nisbatlari turlicha, ya‘ni
B
d
 ≤ L
d 
≤ B
d
bo‗lishi mumkin. 
Dalaning uzunligi agregatlardan samarali foydalanishda eng muhim 
ko‗rsatgich hisoblanadi. CHunki ko‗pchilik qishloq xo‗jaligi ishlari bajarilishi
dalaning nishoblik yo‗nalishi bo‗yicha amalga oshirilishi talab etiladi. SHuni hisobga 
olgan holda agregatning harakatlanishi aynan dalaning uzunligi bo‗yicha amalga 
oshiriladi. 
Qishloq xo‗jaligi agregati dalada harakatlanib ishlaydi. Agregat dalada 
harakatlanganda to‗g‗ri chiziqli ish yurishlar va egri chiziqli salt yurishlar qiladi (14-
rasm).