A jabborov, S. Begmatov, M. Azamova

103

---

Moderate
Romans ikki qismli, repriza shaklida yozilgan.
Romans  janriga  taalluqli  asarlar  milliy  musiqadagi  turli  xil 
uyg‘unliklar  me’yorida  ishlatilganligi  bilan  qiziqarli.  Bu  o‘zbek 
musiqasi  ritmik  aylanma  va  parda  intonatsiyasi  uchun  tabiiy 
birikmalar  (melodik  yurishlar,  past  turdagi  melodik  harakatlar, 
o‘mashgan joy va avjning “nolalari”, kadanslarda noturg‘un pog‘o- 
nalarning  yetishmasligi,  sinkopik  ritmlar),  yevropa  professional 
musiqasida tarkib topgan.
Buning  natijasida  o‘zbek  musiqasida  yangi  -  romans  janri 
paydo  bo‘ldi.  Romansning  obraz  qatorida,  uning  musiqiy  tilida, 
milliy an’anaviy meros boyliklarini aniq, ravshan ko'rish mumkin.
30-yillarning  ikkinchi  yarmiga  kelib  ovoz  va  orkestr  uchun 
yozilgan  dastlabki  katta  asarlaming  paydo  bo‘lishi  kiradi.  Katta 
e’tibor  bilan  A.F.Kozlovskiyning  simfonik  orkestr  jo ‘rligidagi 
ayollar  ovozi  uchun  yozilgan  partituralar  ijro  etilgan.  Bu  asami 
yaratishda  kompozitor  keng  tarqalgan  xalq  qo‘shiq!ari  “Tanovar”, 
“0 ‘zgancha”, “Gulyiiz uzra”, “Fig‘on” musiqalaridan foydalangan.
Mazkur  asarlar  Moskva  konservatoriyasini  tamomlab,  1936- 
yilda  Toshkentga  kelgan  A.F.Kozlovskiyning  o‘zbek  folklori 
asosida  qayta  ishlangan  kuy  namunalarining  ilk  tajribalaridan 
biridir.  Partituralaming  barchasi  1938-yilda  vujudga  kelgan.
104

---

Muallifning aytishicha o‘zbek xalq san’atini o‘rganish ishlariga ikki 
yil  ketgan.  Kozlovskiy  yon  daftarchasidan  hech  ham  ayrilmagan, 
qayerda qanday kuy tinglasa, xoh cholg'u kuyi bo‘ladimi,  xoh raqs 
kuylari,  xoh  qo‘shiqlar  deyarli  barchasini  mana  shu  yon 
daftarchasiga  yozib  borishga  harakat  qilgan.  Bu  musiqiy  folklor 
yozuvlari  keyinchalik  musiqa  asariarining  yaratilishida  katta  rol 
o‘ynagan.  “Men  ishondim,  kompozitor  uchun  aynan  o'zining  xalq 
musiqalari  yozuvlaridan  foydalanish  zarur.  Tembrlami  nota 
yozuvlariga  tushirib  bo'lmaydi  va  yozuvlar  -   bu  sxema”  -   deydi 
A.F.Kozlovskiy. 0 ‘zbek xalq san’atiga bo‘lgan asl muhabbat, milliy 
nolalaming  chuqur  xarakterli  xususiyati  A.F.Kozlovskiyning