A. I. Samoylovich turkiy tillarni necha gruppaga bo`lib klassifikatsiya qildi?

1.Transkripsiyaning turlari qaysilar?

A. Morfologiya.

B.Fonetik, fonematik. fonologik.

V. Metateza.

G. Eliziya.

2.Transleteratsiya nima?

A. Biror yozuv harflarini boshqa bir yozuv harflari bilan almashtirib ifodalash usuli.

B. Til tovushlarini aniq ifodalaydigan yozuv.

V. Unlilarning tushib qolishi.

G. B va V.

3.O`zbek dialektologlari kimlar?

A. Sh.Shoabdurahmonov, M.Mirzayev, A.Ishayev, N.Rajabov.

B. Yo.Taniyev, Sh.Rahmatullayev, N.Rajabov.

V.N.Rajabov, B.Jo`rayev, H.G`ulomov, Sh.Afzalov, Yo.G`ulomov.

G. A va V.

4.Eronologik shevalar, eronlashgan shevalar deb gruppalashtirish qaysi olim

tasnifiga xos?

A. H.Rahmatullaev.

B. I.Qo`chqortoyev.

V. D.Polivanov.

G. Baskakov, Yo.G`ulomov.

5.A.I.Samoylovich turkiy tillarni necha gruppaga bo`lib klassifikatsiya qildi?

A. 2 gruppa.

B. 4 gruppa.

V. 5 gruppa.

G. A va B.

6.Oromal, oroza hodisasi turini aniqlang.

A. Proteza.

B. Eliziya.

V. Assimilyatsiya.

G. Metateza.

7.Singarmonik holat qaysi shevada nisbatan muqim?

A. O`g`uz lahjasida.

B. Qipchoq shevasida.

V. Barcha shevalarda muqim.

D. Hech qaysi shevada muqim emas. unlilarning uyg`unlashuvi

8.Singarmonizm qonuni nima?

A. Undoshlardagi jarangli fonemaning jarangsizlikka o`tishi.

B. Talaffuzdagi ohangdoshlik.

V. Unlilardagi cho`ziq, qisqalik.

G. Ketma-ket kelgan unlilar.

9.O`zbekistonda dialektologik ishlarni boshqaruvchi yagona ilmiy markaz

qayerda mavjud?

A. SaM DU.

B. O`z FA Til va adabiyot instituti.

V. O`zMU.

D. A va V.

10.Monografik tekshirish necha xil aspektda olib boriladi?

A. 3 xil.

B. 4 xil.

V. 2 xil.

G. 5 xil.

11.Folklor tili nima?

A. Qissalar, ertaklar.

B. Hikoyalar, maqollar.

V.. Matal, maqol, topishmoqlar, o`lanlar, xalq qo`shiqlari.

G. Barcha javoblar to`g`ri.

12.Dialektni tarixiy aspektda o`rganishning asosi nima?

A. Shevalar.

B. Tarixiy dialektologiya ma’lumotlari

V. Yozma yodgorliklar.

G. Barcha javoblar to`g`ri.

13.O`zbek tili sheva va dialektlarining leksikasi qatlamlari qaysilar?

A. Sof tarixiy leksik qatlamlar.

B. Arab va fors-tojik leksik qatlamlari.

V. Rus va sovet internatsional leksikasi.

G. Barcha javoblar to`g`ri.

14.O`zbek tili sheva va dialektlari vokalizmini tekshirishda nimalarga e’tibor

berish kerak?

A. Kontrast juft unli fonemalarni aniqlashga

B. Singarmonizmning buzilish tendentsiyasini kuzatishga

V. Qadimgi turkiy cho`ziq unlilarning mavjudligi yoki mavjud emasligini aniqlashga

G. Barcha javoblar to`g`ri.

15.O`zbek xalq shevalari tovush sostavi va fonetik xususiyatlariga ko`ra necha

guruhga bo`linadi?

A. 3 ta

B. 4 ta

V. 2 ta

G. 6 ta

16.O`zbek adabiy tiliga asos bo`lgan shevalarda unlilar soni nechta?

A. 8 ta

B. 6-7 tadan oshmaydi

V. 12 ta

G. 10 ta

17.Assimilyatsiya nima?

A. Tovushlar o`xshashligi.

B. Bir tovushning tushib qolishi.

V. Tovush ortishi.

G. Barcha javoblar to`g`ri.

18.Akkomodatsiya nima?

A. Sonorlar.

B. Bir tovush talaffuzining ikkinchi tovush talaffuziga moslashuvi.

V. Tovushlarning o`xshashligi.

G. Portlovchi undosh tovushlarning portlovchilik xususiyatinig yo`qolishi.

19.Eliziya nima?

A. Tovushlar o`xshashligi.

B. Dissimilyatsiya

V. Unli va undosh tovushlarning tushib qolish hodisasi.

G. Metateza.

20.Metateza nima?

A.tovushlarnig o`rin almashishi.

B. So`z tarkibida yonma-yon kelgan undosh tovushlarning o`rin almashishi.

V. A va B

G. Tovushlar o`xshashligi

21.Singarmonizm nima?

A. Undoshlar tarkibi

B. Unlilarning uyg`unlashishi

V. Tovush tushishi

G. Tovush orttirilishi

22.Singarmonizm hodisasi necha xil ko`rinishda bo`ladi?

A. 3 xil

B. 2 xil

V. 4 xil

G. 6 xil

23.O`zbek adabiy tiliga asos bo`lgan shevalarda unlilar soni nechta?

A. 8 ta

B. 6-7 tadan oshmaydi

V. 12 ta

G. 10 ta

24.O`zbek tili sheva va dialektlarining leksikasi qatlamlari qaysilar?

A. Sof tarixiy leksik qatlamlar.

B. Arab va fors-tojik leksik qatlamlari.

V. Rus va sovet internatsional leksikasi.

G. Barcha javoblar to`g`ri.

25.Transleteratsiya nima?

A. Biror yozuv harflarini boshqa bir yozuv harflari bilan almashtirib ifodalash usuli.

B. Til tovushlarini aniq ifodalaydigan yozuv.

V. Unlilarning tushib qolishi.

G. B va V.

26.«Integratsiya» so`zining ma’nosi nima?

A. Ajralish.

B. Qo`shilish.

V. Tillarning chatishuvi.

G. A va V.

27.Singarmonizm qonuni nima?

A. Undoshlardagi jarangli fonemaning jarangsizlikka o`tishi.

B. Talaffuzdagi ohangdoshlik.

V. Unlilardagi cho`ziq, qisqalik.

G. Ketma-ket kelgan unlilar

28.Metateza hodisasini aniqlang

A. dunela-dulene

B. algannar- alganlar

V. tenggur

G. ketetto`gon

29.O’zbek dialektologiyasining predmetini aniqlang.

A) O’zbek shevalarini o’rganadi.

V) O’zbek dialektlarini o’rganadi.

S) O’zbek adabiy tiliga asos bo’lgan shevalarni o’rganadi.

D) O’zbek tilidagi sheva dialekt va lahjalarni o’rganadi.

E) O’zbek lahjalarini o’rganadi.

30. “Transkripsiya” so’zining ma’nosi nima?

A) Bir yozuvdan ikkinchi yozuvga o’tish.

V) Yozuvda tovushlarning aniq ifodalash.

S) Harflarning o’qilishini ta’minlash.

D) Harf va tovush munosabatini belgilash

E) Qayta yozish.

31. ye, ye unlilari tavsifi to’g’ri aks etgan qatorni toping.

A) Old qator yuqori – tor.

V) Old qator, lablangan.

S) Old qator, quyi-keng.

D) Old qator, lablanmagan.

E) Old qator, o’rta-keng.

32.Chig’atoy, o’g’uz, qipchoq lahjalari qaysi olim tasnifida tilga olingan?

A) Ye.D.Plivanov.

V) V.V. Reshetov.

S) A.K.Borovkov.

D) K.K.Yuidaxin.

E) G’.O.Yunusov.

33.Qaysi dialektlarda o’rin-payt, chiqish kelishiklari va egalik affikslari o’rtasida “n” undoshi orttiriladi?

A) Toshkent, Samarqand.

V) Xorazm, Forish.

S) Xorazm, Forish

D) Xorazm, Shaxrisabz.

E) Xorazm, Sariosiyo.

34.Toshkent shevasida –lar affiksi qaysi turkum so’zlarga qo’shilib hurmat ma’nosini ifoda qiladi:

A) Faqat otlarga.

V) Faqat fe’llarga

S) Ham otlarga, ham fe’llarga.

D) Ham otlarga , ham sifatlarga .

E) Ham sifatlarga, ham fe’llarga.

35. Qaysi dialektlarda o’rin-payt va jo’nalish kelishiklari almashinib qo’llanadi?

A) Toshkent va Farg’onada.

V) Buxoro va Xorazmda.

S) Samarqand, Toshkent viloyatlarida.

D) Namangan va Andijonda.

E)Qashqadaryo va Surxondaryoda.

36. Sheva deb:

A) O’zbek tilining kichik territoriyasiga oid qismiga aytiladi.

V) O’zbek tilining o’ziga xos leksik xususiyatlariga oid bir qismiga aytiladi.

S) O’zbek tilining o’ziga xos fonetik va grammatik xususiyatlariga yega bo’lgan kichik qismiga aytiladi.

D) Sheva territoriyal tildir.

E) O’zbek tilining leksik fonetik va grammatik xususiyatlariga ega bo’lgan kichik qismiga aytiladi.

37. O’zbek adabiy tiliga berilgan to’liq ta’rifni aniqlang;

A) O’zbek adabiy tili asrlar davomida bir qolipga tushgan, silliqlangan tildir.

V) O’zbek adabiy tili milliy tilning yuqori bosqichi bo’lib, so’z san’atkorlari tomonidan sayqal berilgan. Bir qolipga solingan tildir.

S) O’zbek adabiy tili leksik jihatdan barqaror , fonetik va grammatik jihatdan bir qolipga solingan milliy tilning yuqori bosqichidir.

D) O’zbek adabiy tili leksik jihatdan barqaror me’yorlashgan tildir.

E) O’zbek adabiy tili leksik jihatdan nisbatan barqaror , fonetik jihatdan bir qolipga solingan, so’z ustalari tomonidan silliqlangan tildir.

38. Fonetik tarnskripsiyaga berilgan ta’rifni belgilash:

A) Tarixiy yodnomalardagi matnlarni talaffuz qilish normalarini belgilab beruvchi yozuv sistemasidir.

V) Fonemaning variantlari bo’lgan konkret nutq tovushlarini yozib olishda qo’llanadigan yozuv sistemasidir.

S) Fonemalarning to’g’ri talaffuzini ta’minlovchi yozuv sistemasidir.

D) To’g’ri talaffuz normalarini aks ettiruvchi harflar yig’indisidir.

E) To’g’ri yozish va talaffuz qilishga xizmat qiladigan belgilar sistemasidir.

39. Toshkent dialektiga xos hozirgi zamon fe’l tuslanishini aniqlang.

A) borv ommon.

V) boryatrma(n).

S) b rmmen.

D) b rutt’mo’n.

40. Dialekt deb:

A. Bir- biriga yaqin bo’lgan shevalarni bildiradi.

V) Leksik, fonetik va morfologik xususiyatlari yaqin bo’lgan shevalarni birlashtiradi.

S) Dialektlar asosida shevalar paydo bo’ladi.

E)Leksik, fonetik va morfologik jihatdan yaqin bo’lgan hamda o’zbek tilining nisbatan kattaroq territoriyasiga oid qismiga aytiladi.

41. Adabiy tilning tayanch dialektiga to’g’ri baho berilgan qatorni aniqlang.

A) Adabiy tilning leksik normalarini tayanch dialekt belgilaydi.

V) Adabiy tilning eng muhim fonetik va morfologik normalari tayanch dialektdan olinadi.

S) Adabiy til to’laligicha tayanch dialekt asosida rivojlanadi.

D) Adabiy tilning rivojlanishi tamoyillarini tayanch dialekt belgilab beradi.

E) Tayanch dialekt adabiy tilning barcha normalarini belgilab beradi.

42. O’zbek lahjalari to’g’ri ko’rsatilgan qatorni toping

A)O’g’iz, qipchoq , Jizzax.

V) O’g’uz, qirg’iz, Qoraqolpoq .

S) O’g’uz qipchoq, qarluq.

D) O’g’uz nayman, qarluq.

E) O’g’iz, barlos, qipchoq.

43. Quyidagi lardan qaysi biri lahja emas?

A) Qarluq.

V) Qipchoq.

S) O’g’uz.

D)Qozoq-mayman.

E) Qarluv-chigil-uyg’ur.

44. O’zbek tili tarkibidagi lahjani aniqlash.

A) O’rta o’zbek.

V) Janubiy Xorazm.

S) Qarluq.

D) Do’rmon.

E) Jaloyir.

45. O’zbek adabiy tilining tayanch dialektlari ko’rsatilgan qatorni ko’rsating.

A) Toshkent, Farg’ona.

V) Toshkent , Andijon.

S) Toshkent, Jizzax.

D) Samarqand, Toshkent.

E) Farg’ona, Namangan.

46. Transliterasiya nima?

A) Shevalarni yozib olishda qo’llanadigan yozuv tizimi.

V) Bir yozuvdan ikkinchi yozuvga o’girish.

S) matnlarni qayta yozib chiqish.

D) Tovushlarni aniq belgilovchi harflar tizimi.

E) Talaffuz me’yorini belgilab beruvchi yozuv.

47. O’zbek tili tarkibidagi lahjani aniqlang.

A) Samarqand.

V) Qipchoq.

S) Xorazm.

D) Buxoro.

E) Marg’ilon.

48. O’zbek tili tarkibidagi lahjani aniqlang.

A) Toshkent.

V) O’g’uz.

S) Nayman.

D) Jaloyir.

E) Baxmal.

49. Fonetik transkripsiya nima?

A) Aniq nutq tovushlarining talaffuzini aks ettiruvchi yozuv.

V) Tarixiy obidalar matni talaffuzini belgilovchi yozuv.

S) Fonemalarning taaffuzini aks ettiruvchi yozuv.

D) Fonemalalarni ifodalovchi yozuv.

E) Fonemalalarni ifodalovchi belgi.

50. Qorabuloq shevasi V.V.Reshetov tasnifi bo’yicha qaysi lahjada kiradi?

A) O’g’uz.

V) Qipchoq

S) O’g’uz qipchoq.

D) Shimoliy o’zbek

E) Qarluq o’g’uz.

51. Dialektalog olimlarni ko’rsating.

A) M.Asqarova, Sh.Shoabdurag’monov, G’.Abdurahmonov.

V)Sh.Shoabdurahmonov, F.Abdullayev, V.V. Reshetov, G’.Abdurag’monov.

S) S.Ibrahimov, F.Abdullayev, A.Hojiyev.

D) F.Abdullayev, V.V.Reshetov, G’.Abdurag’monov.

E) Sh. Abdurag’monov, A.Aliyev, Sh.Rahmatullayev.

52. Tasdiq ifodalovchi “hava” so’zi qaysi shevalarda uchraydi?

A) Sariosiyo shevasida.

V) Qarshi shevasida.

S) Xorazm shevasida.

D) Forish shevasida.

E) Iqon shevasida .

53. So’z boshida “k” undoshi qaysi lahja shevalarida “g” undoshiga almashadi:

A) Iqon shevasida.

V) Qorabuloq shevasida.

S) Xorazm shevasida.

D) Forish shevasida

E) Turkiston shevasida.

54. “Shayboniy-o’zbek dialekti” deb nomlangan shevalar qaysi olimning tasnifida aks etgan7

A) V.V.Reshetov.

V) K.Q.Yudaxin.

S) A.K.Vorovkov.

D) G’.O.Yunusov.

E) E.D. Polivanov.

55. So’z boshida “y” o’rnida “dj” ishlatiladiganlar qaysi lahja vakillari.

A) Qarluq qipchoq

V) O’g’uz qipchoq

S) O’g’uz

D) Qipchoq

E) Qarluq.

56. Prof. Ye.D.Polivanov va V.V.Reshetovlarning o’zbek shevalari tasnifida farqlanadigan asosiy atamalar qaysilar?

A) Qarluq –chigil uyg’ur, chig’atoy

V) Qarluq-chigil-uyg’ur qipchoq

S) Qipchoq, chig’atoy

D) Chig’atoy, o’g’uz

E) Qipchoq o’g’uz.

57. Shevaga berilgan ta'rif qaysi bandda to'g'ri berilgan.

A) Dialekt va sheva atamalarining farqi yo'q.

V) Biror til doirasidagi xalq jonli tilining o'ziga xos fonetik, leksik va grammatik

xususiyatlariga ega bo'lgan eng kichik qismi.

S) Bir necha dialektlar yig'indisi sheva deb ataladi.

D) Shevalar lahjalardan ajralib chiqadigan til ko'rinishidir.

58. Lahjaga berilgan to'g'ri ta'rifni toping.

A) Ma'lum bir hududda birlashgan kishilar tili.

V) Barcha shevalar yig'indisi.

S) Barcha dialektlar yig'indisi.

D) Bir necha sheva va dialektlarni o'z ichida olgan, umumiy xususiyatlari jihatidan o'xshash

bo'lgan tilning katta bo'lgan.

59.O'zbek dialektologiyasining asosiy vazifalar necha banddan iborat?

A) 5 banddan

V) 6 banddan

S) 7 banddan

D) 4 banddan

60. Tasviriy dialektologiyaga berilgan to'g'ri ta'rifni toping.

A) Tilning dialektal xususiyatlari bilan birga, shu xususiyatlarning kelib chiqish,

rivojlanish, o'zgarish, boshqa tillar bilan munosabatni o'rganadi.

V) Mahalliy sheva va lahjalarga xos fonetik, leksik va morfologik xususiyatlarni qayd

qiladi, yozib oladi.

S) Boshqa davlat xududidagi shevalarni o'rganadi.

D) Qardosh bo'lmagan til va shevalarni o'rganadi.

61. Tarixiy dialektologiya nimani o'rganadi?

A) Mahalliy shevalarga xos til xususiyatlarini qayd qiladi.

V) Tarixiy dialektal xususiyatlari bilan birga, shu xususiyatlarning kelib chiqishi,

rivojlanishi, turli davrlarda o'zgarish, qardosh tillar bilan munosabati kabilarni o'rganadi.

S) Qardosh bo'lmagan tillar va shevalarni o'rganadi.

D) Boshqa davlatlar hududidagi shevalarni o'rganadi.

62. O'zbek shevalarini o'rganish yo'nalishlari qaysi qatorda to'g'ri aks etgan.

A) Tasviriy.

V) Tarixiy.

S) Monografik usul, lingvografik usul.

D) A va V javoblar to'g'ri.

63. I.I.Zarubin tasnifida qaysi shevalar o'z aksini topgan?

A) Toshkent, Farg'ona.

V) Samarqand, Buxoro.

S) Xiva, Urganch

D) j –lovchi shevalar va shimoliy o'zbek shevalari.

64. K.K.Yudaxin tasnifi qanday hodisalarga asoslangan?

A) O'zbek shevalarining tojik tili bilan bo'lgan munosabati va singarmonizmni saqlash

darajasiga.

V) Singarmonizmni yo'qolish darajasiga.

S) Territorial o'rinlashishiga qarab.

D) Tarixiy jihatdan shakllanishiga asoslanib.

65. K.K.yudaxinning ikkinchi tasnifida o'zbek shevalari qanday turlarga bo'linadi?

A) Toshkent, Farg'ona.

V) Farg'ona, Qipchoq, Xiva.

S) Toshkent, Farg'ona, Qipchoq, Xiva (Xiva-O'g'uz) va shimoliy o'zbek.

D) Toshkent, Farg'ona, Xiva-O'g'uz.

66.O'zbek dialektologiyasi fanidan yaratilgan ilk darslikning mualliflari kimlar?

A) N.Rajabov.

V) SH.Shoabdurahmonov.

S) V.V. Reshetov, SH.Shoabdurahmonov.

D) B.To'ychiboev, B.Hasanov.

67. Ko'plik qo'shimchasidagi (r) tovushining tushishi qaysi shevada uchraydi?

A) Toshkent shevasida.

V) Farg'ona shevasida.

S) Buxoro shevasida.

D) Qipchoq lahjasida.

68. Тўйəләрә, атлара so'zida qanday affiks mavjud?

A) So'z yasovchi affiks.

V) Qaratqich kelishigi affiks.

S) Jo'nalish kelishigi affiksi.

D) Chiqish kelishigi affiks.

69.O'zbek xalq shevalarining shakllanishida turkiy bo'lmagan tillarning ishtiroki bormi?

A) Ishtiroki yo'q.

V) Morfologik tomondan bor.

S) Bor, tojik tilining.

D) Bor, rus tilining.

70. O'zbek xalq shevalarini o'rganishda qaysi rus turkolog olimlari o'z hissasini qo'shgan.

A) YE.D.Polivanov, K.K.Yudaxin.

V) I.I. Zarubin, A.K.Borovkov.

S) V.Reshetov.

D)Barcha javoblar to'g'ri.

71. Qorluq lahjasi V.V.Reshetov tasnifida qanday nomlanadi?

A) Qorluq-chigil-uyg'ur.

V) Chig'atoy.

S) O'rta o'zbek.

D) Turk-barlos.

72. “Туззъ” so'zida qanday qo'shimcha mavjud va qaysi shevada?

A) So'z yasovchi, Farg'ona shevasida.

V) Egalik qo'shimchasi, Samarqand shevasida.

S) Kelishik qo'shimchasi, Toshkent shevasida.

D) Qo'shimcha mavjud emas.

73.Xorazm o'g'uz shevalarida kelasi zamon fe'li ifodalangan qatorni toping.

А) Баражатиппан.

В) Гәләжакимән, баражақсан.

С) Борәвузә.

Д) Бэрьэттъ.

74. –v, -uq/-o'v ko'rinishi qanday kategoriya hosil qiladi?

A) Ravishdosh yasaydi.

V) Sifatdii yasaydi.

S) Harakat nomi yasaydi.

D) Holat fe'lini yasaydi.

75. Qarluq-chigil uyg’ur, qipchoq , o’g’iz lahjalari kimning tasnifida aks etgan?

A) Ye.D. Polivanov.

V) V.V. Reshetov.

S)A.K. Borovkov

D) A.K.Yudaxin.

E) G’.O.Yunusov.

76. Qarindja so'zi qaysi shevada va qanday ma'noda qo'llanadi.

A) Toshkent shevasida qorin ma'nosida.

V) Shevalarda mavjud emas.

S) Xorazm shevasida chumoli ma'nosida.

D) Barcha shevalarda chumoli ma'nosida.

77. Shevalarda o'zlashgan so'zlar tarkibini toping.

A) Arab tilidan o'zlashgan so'zlar.

V) Forsiy tillardan o'zlashgan so'zlar.

S) Rus tili va u orqali o'zlashgan so'zlar.

D) Barcha javoblar to'g'ri.

78.Obyektni o`rganish jihatidan dialektologiya necha xil?

A. 3

B. 4

V. 6

G. 2

79.O`zbek xalq shevalari qaysi turkolog olim klassifikatsiyasiga asoslanadi?

A. prof. G`.Olim

B. prof. I.I.Zarubin

V. prof. A.K.Borovkov

G. prof. E.D.Polivanov

80.Janubiy guruh qipchoq shevalari ko`rsatilgan qatorni aniqlang.

A. Qashqadaryo, Sirdaryo.

B. Sirdaryo, Tojikiston.

V. Tojikistonning janubi.

G. Barcha qatorda shu guruh ko`rsatilgan.

81Lab undoshlar qatorini aniqlang.

A. k,g,x

B. k,x

V. t.d,z,ch (j)

G. p.b(f).v.m

82. Til oldi undoshlari qatorini aniqlang.

A. q,h,z,f

B. v,s,l,m

V. t.d,s,z,ch(j),sh,dj,n.l-l,r

G. k.x,z

83.O`zlashgan so`zlar shevaga qanday o`zgarishlar bilan kirib kelgan?

o`zgarish bo`lganmi?

A. Leksik xususiyat o`zgargan.

B. Ha, fonetik o`zgarishga uchraydi.

V. Ha, morfologik xususiyatlari o`zgaradi.

G. Uslubiy jihatdan o`zgaradi.

84.Prof. K.K.Yudaxin klassifikatsiyasida o`zbek shevalari nechta guruhga

bo`linadi?

A. 4 ta.

B. 3 ta.

V. 5 ta.

G. 2 ta.

85.Turkiy tillarni birinchi bo`lib kim tasnif qilgan?

A. V.Radlov.

B.* M.Qoshg`ariy.

V. I.Zarubin.

G. E.Korsh.

86.«Shimoliy Turkiston tillarining fonetikasi» asari kim tomonidan yozilgan?

A.* V.Radlov.

B. Baskakov.

V. E.Korsh.

G. I.Samoylovich.

87.Birinchi bo`lib o`zbek shevalari kim tomonidan klassifikatsiya qilingan?

A.* Baskakov tomonidan.

B. I.Qo`chqortoev tomonidan.

V. V.Radlov tomonidan.

G. B va V.

88.Transkriptsiyaning turlari qaysilar?

A. Morfologiya.

B.* Fonetik, fonematik. fonologik.

V. Metateza.

G. Eliziya.

89.Transleteratsiya nima?

A.* Biror yozuv harflarini boshqa bir yozuv harflari bilan almashtirib ifodalash usuli.

B.

V. Unlilarning tushib qolishi.

G. B va V.

90.O`zbek dialektologlari kimlar?

A. Sh.Shoabdurahmonov, M.Mirzayev, A.Ishayev, N.Rajabov.

B. Yo.Taniyev, Sh.Rahmatullayev, N.Rajabov.

V.* N.Rajabov, B.Jo`rayev, H.G`ulomov, Sh.Afzalov, Yo.G`ulomov.

G. A va V.
91.Folklor tili nima?

A. Qissalar, ertaklar.

B. Hikoyalar, maqollar.

V.*. Matal, maqol, topishmoqlar, o`lanlar, xalq qo`shiqlari.

G. Barcha javoblar to`g`ri.

92.Dialektni tarixiy aspektda o`rganishning asosi nima?

A. Shevalar.

B. Tarixiy dialektologiya ma’lumotlari

V. Yozma yodgorliklar.

G.* Barcha javoblar to`g`ri.

93.O`zbek tili sheva va dialektlarining leksikasi qatlamlari qaysilar?

A.* Sof tarixiy leksik qatlamlar.

B. Arab va fors-tojik leksik qatlamlari.

V. Rus va sovet internatsional leksikasi.

G. Barcha javoblar to`g`ri.

94.O`zbek tili sheva va dialektlarining leksikasi qatlamlari qaysilar?

A.* Sof tarixiy leksik qatlamlar.

B. Arab va fors-tojik leksik qatlamlari.

V. Rus va sovet internatsional leksikasi.

G. Barcha javoblar to`g`ri.

95. O`zbek xalq shevalarida unli fonemalar soni

A. qarluq-chigil-uyg`ur lahjasida 9-10 unli

B. O`g`uz lahjasida 18 ta unli

V.* O`zbek adabiy tiliga asos shevalarda 6-7 ta unli

G. qipchoq lahjasida 9 ta unli

96.E.D.Polivanov o`z klassifikatsiyasida tildagi qaysi holatni ko`zda tutadi?

A. Singarmonizmni

B.* Eronlashgan shevalar xususiyatini

V. Metisatsiya,gibridizatsiya holatini

G. Ko`p shevalilikni

97.Berilgan so`zlar qaysi tildan o`zbek tili qatlamiga o`zlashganini aniqlang.

Aql, lavn, ayyom, toqat, vasiy.

A. Tojik-arab tilidan.

B. Fors-tojik tilidan.

V. Barchasi turkiy tillar.

G.* Arab tilidan.

98.Chalma so`zining ma’nolari qaysi qatorda noto`g`ri berilgan?

A.Chalma – go`ng (qiydan tayyorlangan yoqilg`i[o`tin o`rnida}).

B.*Chalma – keksa, chol ma’nosda.

V. Chalma – buyruq fe’li

G. Chalma – ayollar buyumi (jiyak)

99.Ang shakldoshlari qatorini aniqlang.

1)ming – son, 2) o`ng, 3) fe’l, 4) anqov, 5) davr ma’nosida.

A. 1 – 3.

B.* 2 – 4.

V. 4 – 5 .

G. 1 – 2.

100.Tirkish so`zining ma’nosi ko`rsatilgan qatorni aniqlang.

A.* Tirkamoq.

B. Plug.

V. Abzal.

G. Tirqish.

101.Asaka, Shahrixon, Andijon, Toshloq, Baliqchi, Yangiqo`rg`on, Uychi, Qo`qon.

Bu shahar va tuman shevalari qaysi guruh shevalariga kiradi?

A. G`arbiy-guruh qipchoq shevalari.

B. Janubiy guruh qipchoq shevalari.

V.* Farg`ona dialekti.

“