A. D. Utepbergenov M. J. Kolondorov Annotatsiya

1-jadval
Aralashmadagi tolalarning xossalari

Ko’rsatkich	Paxta tolasi	Polyester tolasi
Tolaning chiziqiy zichligi	4,8 mik (0,186 teks)	1,6 dteks (0,160 teks)
Tola uzunligi (mm)	32,0	38
Kalta tolalar indeksi (SFI)	8,9
Solishtirma uzush kuchi (g /tex)	33,9
Uzilishdagi cho‘zilishi (%)	8,1

Tajriba ishlari MChJ “OSBORIN TEXTIL” korxonasining ishlab chiqarish sharoitida olib borildi. Paxta/polyester aralashmasidan chiziqiy zichligi 20 teks (Ne 30/1) ipi Halqali yigirish usulida olindi. Aralashma iplarning sifat qiymatlari 2-jadvalda keltirilgan.

2-jadval
Aralash iplarning sifat ko’rsatkichlari

Paxta/polyester aralashmasi nisbati	CV, m %	Ingichka joylari -50%,/km	Qalin joylari +50%,/km	Nepslar +200%,/km
50/50	14,17	4	98	341.5

Belgilangan aralashtirish nisbati bo‘yicha tayyorlangan ipning massasi bo’yicha notekisliklari (% CVm), qalin (+ 50% / km), ingichka joylari (-50% / km), tugunaklari qiymatlar jadvalga kiritildi.

Natijalar tahlili. Paxta/polyester aralashmasidan tayyorlangan ipning massasi bo’yicha notekislik va ularning ingichka joylari qiymatlari 1 va 2 rasmlarda keltirilgan.
1- rasmda Uster Standartida Paxta/polyester 50/50% ipi 50% sifatga javob berishi uchun iplarning massasi bo’yicha notekislik qiymatlari 15.1% dan oshmasligi kerakligi ko`rsatilgan va bu shartga bizning ipimiz 14.17% ko`rsatkichi bilan Uster 50% standart ko`rsatkichiga erishildi. Paxta tolasiga polyester 50% qo`shilsa ipning notekislik indeksining yaxshilanishiga olib keladi.

1-rasm. Paxta/polyester aralashmasidan tayyorlangan iplarning massasi bo’yicha notekislik qiymatlari	2-rasm. Paxta/polyester aralashmasidan tayyorlangan iplarning ingichka joylari

2-ramda Uster Standartida Paxta/polyester 50/50% ipi 50% sifatga javob berishi uchun iplarning ingichka joylari 10 dan oshmasligi kerakligi ko`rsatilgan. Aralash ipning ingichka joylari miqdorlari donada hosil bo‘lganligi keltirilgan. Ingichka joylar 50/50% paxta/polyester aralash ipida 4 donani tashkil qilib Uster Standarti tavsiya etgan ko`rsatkichdan 40% ustun natija bilan 50% sifat ko`rsatkichiga to`liq erishib 5% lik Uster Standartiga yaqin natija ko`rsatdi.
3-rasmda Uster Standartida Paxta/polyester 50/50% ipi 5% sifatga javob berishi uchun iplarning qalin joylari soni 98 dan oshmasligi va bu ko’rsatkichdan ortib ketsa ip sifatsiz ekanligi aksincha past bo`lsa yaxshi natija ekanligi aytiladi. Uster Standartida Paxta/polyester 50/50% ipi 5% sifatga to`liq javob berdi. Paxta/polyester aralash iplarida polyester tolalari to`g’ri taqsimlanganligi tufayli ipning qalin, ingishka va notekis joylarining yaxshilanishiga erishildi.
Paxta/polyester aralash ipida nepslar soni 4-rasmda ko‘rsatilgan. Nepslar soni 50/50% paxta/polyester ipida nepslar soni 341.5 donaga to‘g‘ri kelib, Uster Standartida Paxta/polyester 50/50% ipi 95% sifatga javob berishi uchun iplarning Nepslar soni 583 dan oshmasligi va bu ko’rsatkichdan ortib ketsa ip sifatsiz ekanligi aytiladi

3-rasm. Paxta/polyester aralashmasidan tayyorlangan iplarning qalin joylari soni	4-rasm. Paxta/polyester aralashmasidan tayyorlangan iplarda nepslar soni

Paxta/polyester 50/50% aralashtirganimizda Nepslar soni 341.5 ni ko`rsatib Uster standartidan 41% yaxshi natija bilan 95% sifat ko`rsatkichiga to`liq erishib 50% sifat ko`rsatkichiga yaqin natijaga erishildi. Paxta tolasi o‘zining tuzilishi va xossasiga ko‘ra ishchi organlarning ta’sirida nepslarni hosil bo‘lishi uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Tuzilishda o‘lik tolalar va nuqsonlar tozalash hamda changsizlantirishda titish, tozalash va aralashtirish kabi jarayonlar paxtadagi nepslar sonini ko‘paytiradi.